Wegetarianizm, dieta tradycyjna i dieta low FODMAP – jak sposób żywienia wpływa na ryzyko rozwoju zaburzeń odżywiania

Zaburzenia odżywiania stanowią rosnący problem zdrowotny, szczególnie wśród młodych kobiet, które są bardziej podatne na restrykcyjne wzorce żywieniowe. W przypadku wielu chorób stosowanie diet eliminacyjnych, np. w ramach dietoterapii, może prowadzić do ryzyka nawrotu zaburzeń odżywiania. Badanie przekrojowe przeprowadzone wśród młodych kobiet w Polsce miało na celu ocenę związku między stosowaniem tradycyjnej, wegetariańskiej lub terapeutycznej diety (low FODMAP) a występowaniem objawów zaburzeń odżywiania i ortoreksji.

W analizie wyników badań zaobserwowano, że kobiety na diecie wegetariańskiej miały najniższe wyniki w zakresie emocjonalnego i niekontrolowanego jedzenia. To pokrywa się z wcześniejszymi badaniami, które wskazują, że osoby na diecie roślinnej rzadziej wykazują objawy zaburzeń odżywiania. Jednocześnie wegetarianki częściej niż osoby na tradycyjnej diecie przejawiały objawy ortoreksji. To może być związane z większym skupieniem na zdrowym odżywianiu. Z kolei kobiety na diecie low FODMAP były najbardziej podatne na ortoreksję. Ich restrykcyjne podejście do jedzenia może być powiązane z koniecznością łagodzenia objawów żołądkowo-jelitowych.

Dieta tradycyjna i wegetarianizm a zaburzenia odżywiania

Kobiety stosujące dietę tradycyjną uzyskały najwyższe wyniki w zakresie niekontrolowanego i emocjonalnego jedzenia. To sugeruje, że są bardziej podatne na jedzenie pod wpływem stresu lub emocji. Dodatkowo, w badaniach zauważono, że osoby na diecie tradycyjnej rzadziej podchodzą do jedzenia z tak silnym naciskiem na zdrowe odżywianie. To może zmniejszać ich skłonność do ortoreksji, ale jednocześnie zwiększać podatność na inne formy zaburzeń odżywiania..

Wydaje się, że stosowanie diety wegetariańskiej oparte na większej świadomości żywieniowej i często wynikające z motywacji zdrowotnych lub etycznych, może sprzyjać większej kontroli nad jedzeniem. Badania potwierdzają, że wegetarianie częściej zwracają uwagę na jakość spożywanych produktów i bardziej dbają o zachowanie zdrowej, zbilansowanej diety. Wyniki sugerują, że wegetarianie mają również mniejszą tendencję do jedzenia pod wpływem emocji i mniejszą motywację do kontrolowania masy ciała poprzez restrykcje żywieniowe.

Jednak, kobiety stosujące dietę wegetariańską były nieco bardziej skłonne do przejawiania objawów ortoreksji niż kobiety na diecie tradycyjnej. Ortoreksja, czyli patologiczne zaabsorbowanie zdrowym odżywianiem, wydaje się być częstszym problemem wśród osób, które świadomie wybierają diety eliminacyjne, takie jak dieta wegetariańska. Wynika to z ich silniejszego nacisku na jakość i zdrowotność spożywanych produktów. Jak zauważają badacze, stosowanie diety wegetariańskiej wiąże się z ortorektycznym zachowaniem żywieniowym. Jednak istotne jest rozróżnienie między zdrową a nerwową ortoreksją, gdzie ta druga może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.

Dieta low FODMAP a ortoreksja

Dieta low FODMAP to plan żywieniowy, który polega na eliminacji fermentujących oligosacharydów, disacharydów, monosacharydów i polioli. To węglowodany, które mogą powodować problemy trawienne. Jest stosowana przede wszystkim w leczeniu zespołu jelita drażliwego (IBS) i innych problemów żołądkowo-jelitowych. Badania wykazały, że dieta ta zmniejsza objawy jelitowe, ale jej restrykcyjny charakter może prowadzić do problemów związanych z zaburzeniami odżywiania. Szczególnie u osób predysponowanych do ortoreksji.

Stosowanie diety low FODMAP, choć skuteczne w łagodzeniu objawów jelitowych, wiąże się z pewnymi trudnościami. To może negatywnie wpływać na jakość życia pacjentów. Osoby z problemami żołądkowo-jelitowymi często przejawiają nieprawidłowe zachowania żywieniowe. Np. unikanie posiłków lub zmniejszenie dziennego spożycia energii, co może być wynikiem obawy przed nasileniem objawów i stresem psychicznym. Choć te zachowania przypominają tradycyjne zaburzenia odżywiania, motywacja u pacjentów z IBS jest inna. Chodzi o złagodzenie objawów, a nie kontrolę masy ciała.

Niemniej, osoby z predyspozycjami do zaburzeń odżywiania są bardziej narażone na rozwój takich problemów. Szczególnie gdy pojawia się obsesyjne postrzeganie żywności jako „zdrowej” lub „niezdrowej”. W badaniu stwierdzono, że prawie połowa osób stosujących dietę low FODMAP przejawiała objawy ortoreksji. o było najwyższym odsetkiem wśród wszystkich badanych. Choć nie stwierdzono wyraźnej korelacji między dietą low FODMAP a innymi zaburzeniami odżywiania, istnieje potrzeba dalszych badań nad związkiem między problemami gastroenterologicznymi a zaburzeniami odżywiania, ponieważ silne skupienie na diecie i ciele może zwiększać ryzyko ich wystąpienia.

źródło: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9570588/