W języku potocznym synonimami słowa „narkotyk” są między innymi: substancja psychoaktywna, środek odurzający, używka. Z naukowego, medycznego, punktu widzenia narkotyki to jednak substancje psychoaktywne, które działają m.in. przeciwbólowo poprzez określone receptory mózgowe. Czym są narkotyki i jak się je dzieli?
Słowo „narkotyk” wywodzi się z greki i oznacza tyle co odrętwienie, oszołomienie. Wielki Słownik Języka Polskiego podaje, że to „substancja działająca na system nerwowy tak, że wywołuje czasowe zmiany postrzegania, nastroju, świadomości i zachowania, której częste używanie prowadzi do uzależnienia”.
O ile do tego momentu rozumienie pojęcia wydaje się być dość jasne, warto jeszcze zatrzymać się przy definicji przedstawionej przez Światową Organizację Zdrowia. W wydanym w 1994 roku leksykonie pojęć i definicji WHO wyróżnia trzy znaczenia słowa „drug”.
Czym są narkotyki?
- Substancja chemiczna, która może mieć wpływ na nasz organizm;
- Substancje, które mogą leczyć lub zapobiegać chorobom;
- Narkotyki w znaczeniu potocznym, czyli używki. To nielegalne substancje psychoaktywne stosowane bez wskazań medycznych.
Trzecie znaczenie jest najbliższe polskiej definicji.
W Polsce substancje psychoaktywne dzieli się na trzy główne grupy. Pierwszą stanowi alkohol, opiaty, leki uspokajające i nasenne. Działają one głównie rozluźniająco, uspokajająco, nasennie. Druga grupa to kanabinole i inne substancje halucynogenne, działające głównie euforycznie, powodujące omamy, urojenia. W trzeciej grupie są kokaina i inne substancje stymulujące, nikotyna (działające pobudzająco, podwyższające nastrój).
Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii dodatkowo dzieli nielegalne substancje na: psychotropowe, środki odurzające, środki zastępcze i nowe substancje psychoaktywne. Ten podział jest niezwykle istotny z punktu widzenia prawa, jednak warto podkreślić, że narkotyki wpływając na ośrodkowy układ nerwowy (OUN), mogą różnie na niego oddziaływać, stad próby takiego podziału substancji wydają się być bardziej „życiowe”.
W Polsce od 1992 roku w klasyfikacji ICD-10 znaleźć można zaburzenia psychiczne i zachowania spowodowane przyjmowaniem substancji psychoaktywnych. Wymienia się następujące substancje:
- Alkohol
- Opiaty
- Kanabinole
- Leki uspokajające i nasenne
- Kokaina
- Inne niż kokaina substancje stymulujące, w tym kofeina
- Substancje halucynogenne
- Tytoń
- Lotne rozpuszczalniki
Dzieli się je ze względu na powszechność stosowania, powodowanie problemów zdrowotnych oraz społecznych oraz sposób przyjmowania.
Źródła:
Narkotyki, KBPN
Lexicon of alcohol and drug terms, WHO
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii
„Haj, czyli jak nie szkodzić sobie i innym”, Damian „Mestosław” Sobczyk, Bartek Przybyszewski, Wydawnictwo Altenberg, Warszawa 2022
Dodaj komentarz