Picie alkoholu zagraża ciąży i może powodować FASD

W ostatnim czasie spożycie alkoholu wśród kobiet wzrosło. Myśląc o piciu wśród kobiet należy brać pod uwagę nie tylko wpływ, jaki alkohol wywiera na organizm kobiety, ale także na mogący się rozwijać w jej łonie płód. Tym bardziej, że – jak podają WHO i PARPA –  prawie połowa wszystkich ciąż jest nieplanowana, a w Polsce większość kobiet, które piły alkohol w okresie ciąży, spożywało go zanim się dowiedziały o tym fakcie. Istnieje więc duże ryzyko przypadkowego narażanie na kontakt z alkoholem w okresie prenatalnym.

Ryzyko picia alkoholu w okresie ciąży wiąże się nie tylko z poronieniem czy przedwczesnym porodem, ale też niebezpieczeństwem rozwinięcia się u dziecka zespołu chorobowego FASD. Nie należy więc wierzyć w popularny mit, że niewielka ilość alkoholu nie szkodzi. Nigdy nie ma pewności, na jakim etapie rozwoju jest płód i czy jeden kieliszek wina nie zrobi mu wówczas nieodwracalnej krzywdy.

Co to jest FASD?

U dzieci, których matki piły alkohol w okresie ciąży, może rozwinąć się tzw. Spektrum Płodowych Zaburzeń Alkoholowych (Fetal Alcohol Spectrum Disorder), który jest nieuleczalnym, niegenetycznym zespołem chorobowym. FASD charakteryzuje się:

– uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego
– zaburzeniami neurologicznymi
– opóźnieniem rozwoju fizycznego i psychicznego
– zaburzeniami zachowania
– niedorozwojem umysłowym
– nadpobudliwością psychoruchową
– wadami rozwojowymi (m.in.: serca i stawów).

Deficyty związane ze Spektrum Płodowych Zaburzeń Alkoholowych (FASD) mają  wpływ na rozwój intelektualny oraz społeczny także w okresie dorastania i po osiągnięciu dorosłości. Dlatego dzieci, których matki piły alkohol w czasie ciąży, mogą mieć: zaburzenia mowy, problemy koordynacją ruchową, uczeniem się, koncentracją uwagi, pamięcią, kontrolą emocji i impulsywności czy zdolnością do nawiązywania relacji, rozwiązywania problemów oraz przestrzegania norm społecznych.

Alkoholowy zespół płodowy (FAS – Fetal Alcohol Syndrom) jest najcięższą formą uszkodzeń wywołanych ekspozycją na alkohol w okresie prenatalnym. W tym przypadku, obok uszkodzeń ośrodkowego układy nerwowego, występują również:

– opóźnienie wzrostu płodu i noworodka (masa + długość ciała)
– dysmorfie twarzy – charakterystyczne cechy budowy twarzy: wąskie szpary powiekowe, brak rynienki podnosowej, brak górnej czerwieni wargowej. Często też małogłowie (mikrocefalia), spłaszczona środkowa część twarzy, krótki, zadarty nos, mała żuchwa, niesymetrycznie osadzone uszy, zmarszczka nakątna (w kąciku oka).

Spożycie alkoholu przez kobiety ciężarne w Polsce

Badania ankietowe zrealizowane w Polsce na zlecenie Głównego Inspektoratu Sanitarnego w 2017 r. wykazały spadek liczby szkodliwych dla zdrowia matki i dziecka zachowań, takich jak picie alkoholu czy palenie papierosów. Z raportu wynika, że choć wiedza o szkodliwości spożywania alkoholu w ciąży jest wśród Polek powszechna, to jednak nadal pokutuje wiele mitów, np. dotyczących niewielkiej szkodliwości wypijania umiarkowanych ilości alkoholu w trakcie ciąży. Picie alkoholu w czasie ciąży zadeklarowało 4,84 proc. badanych, przy czym większość z nich spożywało alkohol raz w miesiącu lub rzadziej, najczęściej „lżejszy” alkohol – piwo, białe i czerwone wino. W porównaniu z poprzednią edycja badania z 2012 r. odsetek kobiet niepijących w czasie ciąży wzrósł o 5,26 proc.

Źródła:

Katarzyna Okulicz-Kozaryn, „FASD w Polsce Skala problemu i propozycje rozwiązań”, PARPA, Warszawa 2015 (http://www.ciazabezalkoholu.pl/images/file/RozpowszechnianieFASD/FASD_w_Polsce.pdf)
„Prevention of harm caused by alcohol exposure in pregnancy. Rapid review and case studies from Member States 2016”, WHO (http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0005/318074/Prevention-harm-caused-alcohol-exposure-pregnancy.pdf?ua=1)
Badanie na zlecenie GIS: „Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży 2017”, Warszawa 2017 (https://gis.gov.pl/wp-content/uploads/2018/04/Zachowania-zdrowotne-kobiet-w-ci%C4%85%C5%BCy-alkohol-i-papierosy.-Raport-2017-1.pdf)
https://pubs.niaaa.nih.gov/publications/FASDFactsheet/FASDfact.htm