Wpływ stresu na leczenie zaburzeń związanych z używaniem alkoholu. Wyniki badań.

Stres definiuje się jako fizyczne, psychiczne lub społeczne szkodliwe doświadczenia lub okoliczności, które powodują u danej osoby obciążenie fizyczne lub psychiczne. Z kolei zaburzenia związane z używaniem alkoholu (AUD) powodują znaczną zachorowalność i śmiertelność oraz prowadzą do ogromnego cierpienia ludzkiego. Ważne jest zrozumienie procesów łączących stres i spożywanie alkoholu w trakcie leczenia zaburzeń związanych z używaniem alkoholu.

Pomimo dostępności wielu skutecznych metod leczenia AUD, wiele osób poddanych leczeniu niestety powraca do pewnego poziomu picia w trakcie leczenia. W szeroko zakrojonych badaniach nad leczeniem AUD próbowano zidentyfikować te czynniki, które mogą przewidywać powrót do picia (m.in. Sliedrecht i in., 2019).

Czynniki nawrotu podczas leczenia

Spośród wielu występujących czynników ryzyka powrotu do picia, które badano w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat, stres został zaliczony do tych występujących najczęściej (m.in. Blaine i Sinha, 2017). Wcześniejsze prace badawcze procesów związanych z alkoholem i stresem często prowadzono w warunkach laboratoryjnych, nie uwzględniając jednocześnie potencjalnych procesów dwukierunkowych, w wyniku których stres może prowadzić do większego spożycia alkoholu, a z kolei większe picie może również zaostrzać stres. Lepsze zrozumienie tych procesów może potencjalnie pomóc w planowaniu leczenia i doprowadzić do opracowania nowych interwencji, które będą wspierać powrót do zdrowia po terapii AUD.

Celem najnowszych badań było określenie związku pomiędzy stresem a piciem podczas leczenia AUD oraz weryfikacja, czy w tych powiązaniach występują różnice między płciami. Badanie przeprowadzane było podczas 16 tygodni leczenia AUD wśród populacji obejmującej 1375 osób (z czego 70 % stanowili mężczyźni) w wieku średnio ok. 44,5 lat. Mając na uwadze wcześniejsze badania dotyczące powiązań alkoholu i stresu, postawiono hipotezę, że istnieje silny związek między stresem a jakimkolwiek piciem w czasie leczenia. Założono także, że istnieją różnice między płciami w powiązaniach między stresem a używaniem alkoholu, uznając, że stres będzie silniej powiązany z późniejszym piciem wśród kobiet, ale nie wśród mężczyzn.

Wcześniejsze badania ( m.in. Taylor i in.,2000 r.), wykazały, że kobiety wykazują zwiększoną reaktywność na stres w porównaniu do mężczyzn. Przypisuje się to przede wszystkim czynnikom hormonalnym, w tym wahaniom estrogenu i progesteronu. Kobiety także częściej szukają wsparcia emocjonalnego i wyrażają stres. Natomiast mężczyźni zasadniczo spożywają większe ilości alkoholu, częściej nadużywają alkoholu i częściej cierpią na AUD, podczas gdy kobiety są bardziej podatne na pewne problemy zdrowotne związane z nadużywaniem alkoholu takie jak uszkodzenie wątroby czy problemy sercowo-naczyniowe.

Najnowsze badanie niestety posiada kilka ograniczeń. Najważniejsze z nich to te, że pomiary spożycia alkoholu i odczuwanego stresu opierały się na samoopisie, a dane służące do weryfikacji zebrane były około dwie dekady temu. Ograniczenie polegało też na braku różnorodności rasowej, etnicznej i płciowej oraz rekrutacji osób, które stosunkowo dobrze funkcjonowały.

Wyniki badania

Ogólnie rzecz biorąc, wyniki obecnego badania potwierdziły dwukierunkowe powiązania między stresem a jakimkolwiek poziomem piciem alkoholu podczas leczenia zaburzeń związanych z używaniem alkoholu. Dowiedziono, że stres i picie są powiązane w czasie oraz na poziomie wewnętrznym, jak i międzyludzkim. Wnioski z bieżącego badania potwierdziły jednocześnie, że stres przewidywał późniejsze picie wśród kobiet, natomiast nie przewidywał późniejszego picia wśród mężczyzn. Ponadto jakiekolwiek spożycie alkoholu przewidywało większy niż typowy stres w kolejnych tygodniach, natomiast słabsze dowody na to, że stres zwiększał prawdopodobieństwo późniejszego spożycia alkoholu, szczególnie wśród mężczyzn. W przypadku kobiet większy stres przewidywał późniejsze picie na wcześniejszym etapie leczenia i mniejsze prawdopodobieństwo kolejnego picia w ostatnim tygodniu leczenia.

Badacze są zdania, że przyszłe badania powinny weryfikować powiązania między stresem a używaniem alkoholu na bardziej współczesnych próbach, które charakteryzują się większą różnorodnością rasową, etniczną i płciową, a także wśród osób, u których współwystępujące zaburzenia związane ze spożyciem alkoholu są poważniejsze.

Źródło:

Subjective stress and any drinking during alcohol treatment: Disentangling within and between person autoregressive effects, 2024