Warto zadać pytanie, czy istnieje związek między niekorzystnymi doświadczeniami w dzieciństwie (ACE) a zaburzeniami używania substancji, przede wszystkim alkoholu, w dorosłości. Odpowiedzi będziemy poszukiwać w wynikach nieklinicznego badania populacyjnego na dużej grupie przeprowadzonego w Norwegii. Dane na ten temat były pozyskiwane od ponad 8 tys. nastolatków, po to, by po 12 latach obserwacji ocenić je pod kątem uzyskania diagnozy zaburzeń związanych z używaniem alkoholu w wieku dorosłym.
Czym jest ACE?
ACE (z ang. adverse childhood experiences) to potencjalnie traumatyczne wydarzenia występujące w pierwszych 18. latach życia człowieka. Przykładami mogą być: maltretowanie, brak konstruktywnej opieki dorosłych oraz dysfunkcje domowe, takie jak przemoc domowa i nadużywanie substancji przez rodziców. Zaistnienie tych zdarzeń powoduje, że dziecko czuje się niekochane, odrzucone i niezdolne do odpowiedniego rozwoju. ACE mogą być także związane z problemami ze zdrowiem psychicznym, takimi jak depresja, lęk czy zespół stresu pourazowego.
Najnowsze badanie jednoznacznie wykazało, że dorośli z jakąkolwiek historią ACE mają pond czterokrotnie większe ryzyko rozwoju zaburzeń związanych z używaniem substancji szkodliwych, w tym alkoholu. Dorosłe kobiety mają natomiast niemal sześciokrotnie większą możliwość wystąpienia zaburzeń związanych z używaniem alkoholu.
Niekorzystne doświadczenia w dzieciństwie a zaburzenia używania substancji
Najsilniejszymi zależnościami dla powstania związku między ACE a nadużywaniem alkoholu okazały się czynniki takie jak: zaniedbanie emocjonalne, wykorzystywanie seksualne, a także przemoc fizyczna. W przypadku mężczyzn pojawiło się aż pięciokrotnie wyższe prawdopodobieństwo rozwoju zaburzeń związanych z używaniem narkotyków. Jednak także w tej sytuacji to trudne doświadczenia z dzieciństwa, takie jak m.in. przemoc oraz rozwód rodziców były najistotniejszymi czynnikami dla tego związku.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) stwierdziła, że alkohol jest wiodącym czynnikiem ryzyka przedwczesnej śmierci i niepełnosprawności wśród osób w wieku od 15 do 49 lat. Szkodliwe spożywanie alkoholu jest odpowiedzialne za 5,1% globalnego obciążenia chorobami (WHO, global status report on alcohol and health, 2018). Ogólnie rzecz biorąc, mężczyźni mają również wyższe wskaźniki spożywania alkoholu, ale kobiety w wieku od 12 do 20 lat mają nieco wyższe wskaźniki nadużywania alkoholu i upijania się niż mężczyźni w tym samym wieku.
Badania prowadzone od lat 90’ ubiegłego stulecia nad etiologią zaburzeń związanych z używaniem substancji ujawniły rolę niekorzystnych doświadczeń z dzieciństwa. Tym samym zdefiniowano trzy rodzaje ACE: znęcanie się, zaniedbanie i dysfunkcję gospodarstwa domowego.
W jednym z badań przeprowadzonym wśród 17 tys. białych dorosłych Amerykanów z klasy średniej zadano pytanie o nadużycia, zaniedbania i dysfunkcje domowe. Naukowcy odkryli, że ponad połowa uczestników doświadczyła więcej niż jednego ACE, a jedna czwarta zgłosiła więcej niż dwa indywidualne ACE. Ponadto badanie wykazało, że nastolatki, które doświadczyły czterech lub więcej niekorzystnych zdarzeń w dzieciństwie, miały od 4 do 12 razy zwiększone ryzyko rozwoju problemów związanych z nadużywaniem alkoholu lub narkotyków.
Dwanaście retrospektywnych badań przeprowadzonych w latach 2016-2020 oceniających związek między ACE a zaburzeniami związanymi z używaniem substancji wykazało wyższą częstość występowania ACE u osób z zaburzeniami związanymi z używaniem substancji, w tym alkoholu, niż w populacji ogólnej. Nieco inne podejście zostało zastosowane przez Hughes i in. do oceny związku między ACE a zaburzeniami związanymi z używaniem substancji.
Po połączeniu danych zebranych z 10 badań europejskich przeprowadzonych na ponad 14 tys. młodych dorosłych w wieku od 18 do 25 lat zbadano związek między ACE a sześcioma skutkami zdrowotnymi, w tym problematycznym używaniem alkoholu i narkotyków. W porównaniu z osobami bez ACE, osoby z co najmniej czterema negatywnymi doświadczeniami w dzieciństwie były czterokrotnie bardziej narażone na problemy z używaniem alkoholu lub narkotyków. Wyniki badań potwierdziły związek między ACE a zaburzeniami związanymi z używaniem substancji. Jednoznacznie wykazano zdecydowanie większe prawdopodobieństwo, że u osoby dorosłej, która w dzieciństwie doświadczyła traumy, rozwiną się zaburzenia związane z używaniem różnych substancji, w tym także alkoholu, niż u osoby dorosłej bez takich doświadczeń.
Źródła:
Adverse childhood experiences and their association with substance use disorders in adulthood: A general population study (Young-HUNT), 2023
Dodaj komentarz