Współuzależnienie i zespół stresu pourazowego to zjawiska podobne, jeśli chodzi o skutki. Badania pokazują, że osoby żyjące w bliskiej relacji z alkoholikiem mogą doświadczać takich samych zaburzeń, co osoby cierpiące na PTSD.
Współuzależnienie jest zjawiskiem występującym w rodzinach z problemem uzależnienia, również od alkoholu. Mówimy o nim, gdy osoba żyjąca u boku osoby uzależnionej wykazuje pewne cechy, działa wg określonych schematów oraz reakcji zarówno emocjonalnych, jak i behawioralnych.
Więcej o współuzależnieniu w artykule W psychologicznej pułapce współuzależnienia.
Jedną z podstawowych konsekwencji trwania we współuzależnieniu jest permanentnie odczuwany stres, często przez bardzo wiele lat, który to stan może powodować różnego rodzaju szkody emocjonalne i zdrowotne. Stan ten, wg wielu autorów, może być klinicznym odpowiednikiem zespołu stresu pourazowego (PTSD), znajdującego się w klasyfikacji ICD 10. PTSD, czyli posttraumatic stress disorder, jest zaburzeniem psychicznym będącym formą reakcji na traumę, czyli wydarzenie stresujące na poziomie przekraczającym zdolność danej osoby do radzenia sobie i adaptacji. Wśród tego rodzaju wydarzeń wskazuje się m.in. działania wojenne, katastrofy, wypadki komunikacyjne, doświadczenia napaści lub gwałtu czy otrzymanie diagnozy zagrażającej życiu. Co ciekawe, jak wskazują badania przeprowadzone wśród polskich kobiet przebywających w schroniskach dla ofiar przemocy domowej – na PTSD cierpiało 84 proc. spośród nich w kilka tygodni po doznaniu przemocy, a 47 proc. – po upływie roku.
PTSD i trauma w rodzinach z problemem alkoholowym
Uzależnienie od alkoholu jednego z członków rodziny może powodować traumę u bliskich mu osób. Osoba pijąca, tracąc kontrolę nad spożywaniem alkoholu, staje się potencjalnym oprawcą dla innych. Wskazuje się, że w rodzinach alkoholowych kluczową kwestią poruszaną w kontekście traumy jest świadomość życia w ciągłym lęku oraz doświadczanie przemocy domowej. Jak wskazują autorzy badań, jednym z najbardziej stresujących czynników jest agresja alkoholika, zagrażająca integralności psychicznej i fizycznej, a nawet życiu bliskich mu osób. Z kolei współuzależnienie, jako psychologiczny mechanizm przystosowania do sytuacji traumatycznej w rodzinie alkoholowej, ułatwiający przetrwanie w niej, ale zarazem uniemożliwiający zmianę, jest czynnikiem przedłużającym okres ekspozycji na czynniki stresu.
O traumie należy powiedzieć także w kontekście traumy rozwojowej u dzieci z rodzin alkoholowych. Łączy się ona z bezpośrednim zagrożeniem ich zdrowia (integralności fizycznej i psychicznej), a nawet życia. Należy jednak pamiętać, że owa trauma, to nie tylko przemoc fizyczna. To także niezaspokajanie podstawowych potrzeb rozwojowych, zaniedbanie, wykorzystywanie (również seksualne). Liczne badania pokazały, że nieobecność rodzica na wczesnym etapie życia (zarówno fizyczna jak i emocjonalna) wpływa znacząco na młodego człowieka we wszystkich aspektach jego życia.
Zaznacza się również, że podobne skutki do opisanej powyżej relacji rodzic-dziecko niesie za sobą życie w rodzinie, w której brak jest prawidłowych wzorców między rodzicami. Dla dziecka obserwowanie relacji między rodzicem uzależnionym i współuzależnionym może być przeżyciem ekstremalnie negatywnym, skutkującym brakiem umiejętności odnalezienia się w relacjach z innymi ludźmi. Jak wskazuje Wanda Sztander: „bycie dzieckiem osoby uzależnionej łączy się z chronicznym doświadczaniem sytuacji, zdarzeń i przeżyć emocjonalnych, które w wielu przypadkach przerastają możliwości sprostania im”.
Z analizy korelacji pomiędzy współuzależnieniem a występowaniem zespołu stresu pourazowego wynika, że im dłużej dana osoba tkwi we współuzależnieniu i stresogennej relacji u boku uzależnionego od alkoholu członka rodziny, tym większe ryzyko rozwoju u niej takich zaburzeń, jak PTSD, ale również zaburzeń lękowych, depresyjnych, obsesyjno-kompulsywnych czy psychosomatycznych, wymagających specjalistycznej terapii.
Źródła:
Maria Załuska, Anna Kossowska-Lubowicka, „Współuzależnienie i zespół stresu pourazowego w rodzinie alkoholowej”, Studia nad rodziną 13/1-2 (24-25), 311-322, Muzeum Historii Polski 2009
http://www.czytelniamedyczna.pl/3451,wspluzaleznienie-wydarzenia-traumatyczne-i-objawy-zespou-stresu-pourazowego-u-ho.html
http://www.stowarzyszeniefidesetratio.pl/Presentations0/2017-3-07Bereza.pdf
Zostaw swój komentarz:
Dodaj komentarz