Fobia społeczna klasyfikowana jest jako zaburzenie lękowe, charakteryzujące się przesadnym, uporczywym strachem związanym z kontaktami z ludźmi. Osoby doświadczające fobii społecznej odczuwają silny lęk przed sytuacjami społecznymi, utrudniający codzienne funkcjonowanie oraz prowadzący do stopniowego unikania kontaktów społecznych, izolowania się, a czasami całkowitego wycofania z życia towarzyskiego. Z czym jeszcze muszą mierzyć się osoby cierpiące z powodu fobii społecznej i na co są szczególnie narażone – wyjaśnia ekspertka – psycholożka i psychoterapeutka Zofia Piersa – Poddębniak.
Fobia społeczna, inaczej zwana zespołem lęku społecznego czy socjofobią, jest dosyć często występującym zaburzeniem na tle lękowym. Osoby z fobią społeczną odczuwają silną obawę przed kontaktami z ludźmi we wszystkich lub w wybranych sytuacjach społecznych do tego stopnia, że znacząco wpływa to na ich codziennie funkcjonowanie. Jednocześnie doświadczającym fobii społecznej towarzyszą również objawy wegetatywne, takie jak: kołatanie serca, silne poczucie niepokoju, nadmierna potliwość, uczucie duszności, suchość w ustach, uczucie czerwienienia się, które pojawiają się nie tylko w realnych sytuacjach społecznych, ale często też na samą o nich myśl.
Jakie mogą być przyczyny fobii społecznej? W jaki sposób diagnozuje się to zaburzenie?
– Pierwsze symptomy fobii społecznej pojawiają się w okresie dzieciństwa i/lub dojrzewania. Lękliwość oraz nieśmiałość w relacjach z innymi w tym okresie życia mogą być zwiastunem fobii społecznej w przyszłości. – mówi Zofia Piersa – Poddębniak. – Podobnie, jak w przypadku innych zaburzeń lękowych, przyczyny fobii społecznej są najczęściej uwarunkowane wieloczynnikowo. To znaczy, że źródeł zaburzenia należałoby szukać w czynnikach biologicznych, psychologicznych oraz środowiskowych. W każdym przypadku interpretacja źródeł zaburzeń lękowych, w tym fobii społecznej jest inna. Zdarza się, że „wyzwalaczem” lęku społecznego może być konkretna sytuacja nagłego, stresującego doświadczenia społecznego, które wywoła silne emocje, np. nieudane wystąpienie publiczne. – komentuje ekspertka.
Diagnozy fobii społecznej dokonuje lekarz psychiatra lub psycholog przeprowadzając wywiad z pacjentem podczas procesu konsultacji. W trakcie tego procesu specjaliści mogą wykorzystywać narzędzia diagnostyczne, takie jak np. Skalę Obaw przed Negatywną Oceną czy Test Lęku Społecznego Leibowitza. Diagnoza jest niezbędna do zaplanowania dalszego procesu leczenia.
Jak leczy się fobię społeczną?
Fobię społeczną należy leczyć, a wczesne jej zdiagnozowanie istotnie wpływa na skuteczność leczenia. – Fobię społeczną można leczyć dwutorowo: stosując psychoterapię oraz/lub leczenie farmakologiczne. Najlepsze efekty daje połączenie tych dwóch metod. Niestety osoby doświadczające fobii społecznej czy innych zaburzeń lękowych nadal dosyć późno zgłaszają się do specjalistów. Obecnie możliwość pracy zdalnej oraz komunikatorów zastępujących często kontakty na „żywo” z jednej strony ułatwiają osobom doświadczającym fobii społecznej codzienne funkcjonowanie, jednak z drugiej – opóźniają proces dostrzeżenia problemu i decyzję o poszukiwaniu profesjonalnej pomocy i leczenia. – tłumaczy Zofia Piersa – Poddębniak.
Fobia społeczna a uzależnienie
Jak wskazuje ekspertka, funkcjonowanie osób z zaburzeniami natury psychicznej jest niezwykle trudne i obciążające. Fobia społeczna może także współwystępować z innymi zaburzeniami, w tym lękowymi i depresyjnymi. Jednym ze skutków złego samopoczucia oraz doświadczania nieprzyjemnych emocji może być częstsze sięganie po różnego rodzaju substancje mające za zadanie złagodzenie napięcia nerwowego. Często jest to alkohol, ale mogą być także narkotyki czy leki.
Fobia społeczna czynnikiem predysponującym do spożywania alkoholu
– Wiedząc na czym polega mechanizm fobii społecznej i choroby alkoholowej, łatwiej jest zrozumieć, dlaczego osoby zmagające się z lękiem społecznym chętniej sięgają po alkohol jako szybką metodę regulacji emocji. – wyjaśnia Zofia Piersa – Poddębniak. – Tom H. Rosenström z Uniwersytetu Helsińskiego potwierdził w swoich badaniach, że objawy fobii społecznej włączają się w sytuacjach konfrontacji z innymi ludźmi, gdy dana osoba może być przez nich obserwowana czy oceniana. Jednocześnie, po przeanalizowaniu danych dotyczących obydwu problemów, tj. fobii i uzależnienia, potwierdził, że fobia społeczna jest czynnikiem predysponującym do spożywania alkoholu, a tym samym zwiększa ryzyko choroby alkoholowej. Moje doświadczenia absolutnie potwierdzają tę teorię – wskazuje ekspertka.
Fobia społeczna a nadużywanie alkoholu – metody leczenia
– Wracam do kwestii istotności diagnozy. Bardzo ważne jest określenie związku zaburzeń lękowych, w tym fobii społecznej, i nadużywania alkoholu. Czy objawy fobii wynikają z uzależnienia, czy nadużywanie alkoholu jest wtórne do objawów lękowych. Jeżeli nadużywanie alkoholu wynika z chęci redukcji lęku, terapia początkowo mogłaby być skoncentrowana na znalezieniu innych, niedestrukcyjnych sposobów na radzenie sobie z objawami. Natomiast jeżeli mamy do czynienia z zaawansowaną chorobą alkoholową leczenie odwykowe (detoks) w ośrodku leczenia uzależnień, a następnie terapia leczenia uzależnień jest prawdopodobnie najlepszym rozwiązaniem, po zakończeniu którego należałoby kontynuować psychoterapię. Rozpoczynając psychoterapię skoncentrowaną na objawach lękowych musimy mieć pewność, że pacjent utrzymuje stan trzeźwości. – podsumowuje specjalistka.
Zofia Piersa – Poddębniak – absolwentka studiów magisterskich Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, studiów podyplomowych Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Gender Studies oraz czteroletniego specjalistycznego szkolenia psychoterapeutycznego w Krakowskim Centrum Psychodynamicznym. Członkini Polskiego Towarzystwa Psychoterapii Psychodynamicznej. Doświadczenie zdobywała m.in. na oddziałach psychiatrycznych szpitali specjalistycznych oraz w niepublicznych zakładach opieki zdrowotnej. Od 2016 roku prowadzi prywatną praktykę w gabinecie PO.MOC. Pracuje indywidualnie z osobami dorosłymi.
Dodaj komentarz