Alkohol oddziałuje na mózg spożywającego go człowieka nie tylko „tu i teraz”, powodując problemy z koncentracją czy utrudnione odtwarzanie informacji, ale wpływa również w perspektywie długoterminowej. Zwłaszcza, gdy ten organ jest w trakcie rozwoju.
Badania wykazały, że w mózgu nastolatka spożywającego alkohol, a więc w sytuacji, gdy jego mózg się jeszcze rozwija, tworzy się znacznie mniej komórek mózgowych oraz można dostrzec zmiany w funkcjonowaniu neuroprzekaźników, czyli połączeń komórkowych.
Dlaczego tak się dzieje?
Rozwijający się mózg jest podatny na zmiany w obszarze mózgowia, zwłaszcza w niektórych jego rejonach. Jednym z nich jest hipokamp odpowiadający głównie za pamięć. Redukcja liczby neuronów oraz ich powiązań w mózgu spowodowana spożywaniem alkoholu, przekłada się bezpośrednio również na ich rozwój. Jednocześnie zaobserwowano wzrost ryzyka uszkodzenia komórek mózgowych, a nawet ich śmierci.
Naukowcy, którzy zajmują się badaniami nad ludzkim mózgiem zauważyli, że u osób dorosłych taka sama ilość spożytego alkoholu nie powoduje jednakowych zmian w obszarze mózgu, jakie mają miejsce w przypadku osób nieletnich.
Co więcej, alkohol spożywany przez osoby młode może oddziaływać również na ich układ genetyczny. Nie tylko w kontekście powstawania predyspozycji do nadużywania alkoholu w przyszłości, ale wpływa również na ekspresję genów, czyli proces odczytywania informacji w nich zapisanych.
W mózgu istnieją trzy neuroprzekaźniki, a więc substancje przenoszące sygnały pomiędzy neuronami, na które alkohol szczególnie oddziałuje. Są to dopamina, kwas glutaminowy i acetylocholina.
Dopamina
W zależności od tego, w której części mózgu znajdują się jej receptory, dopamina jest odpowiedzialna za napęd ruchowy, koordynację oraz napięcie mięśni, procesy emocjonalne oraz wydzielanie hormonów, zwłaszcza prolaktyny. Mówi się o niej, że jest „przekaźnikiem przyjemności”. Nadużywanie alkoholu prowadzi do sytuacji, w której mamy do czynienia ze zwiększonym stężeniem dopaminy w jądrze półleżącym przegrody i kory oczodołowo-czołowej. Odstawienie alkoholu wywołuje obniżenie stężenia dopaminy w tej strukturze mózgu, co skutkuje obniżeniem nastroju, stanami depresyjnymi oraz objawami głodu alkoholowego.
Kwas glutaminowy
Ma kluczowe znaczenie w kontrolowaniu zdolności mózgu w procesach adaptacyjnych. Alkohol zmniejsza lub hamuje aktywność jednego z obecnych w nim receptorów – NMDA. NMDA bierze udział w procesach uczenia się i plastyczności mózgu, ale przyczynia się także do fizycznego uzależniania od alkoholu. Jak? W trakcie spożywania alkoholu ilość receptorów rośnie. Organizmowi pozornie to nie szkodzi, bo alkohol skutecznie blokuje ich aktywność. Dopiero kiedy człowiek przestaje pić, receptory NMDA zaczynają pracować. Ponieważ jest ich „za dużo” mogą się pojawić majaczenia, halucynacje i drgawki.
Acetylocholina
Wpływa między innymi na czynność serca, procesy pamięciowe czy funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Alkohol pobudza wydzielanie acetylocholiny i wchodzi z nią w bezpośrednie reakcje. W przypadku osób młodych, których mózg dopiero się rozwija, przekłada się to na zdolność uczenia się oraz deficyty poznawcze.
Organizm ludzki traktuje część tych neuronalnych zmian jako przejaw pewnego dostosowania się organizmu w celu złagodzenia długoterminowych konsekwencji spożywania alkoholu.
Okres dojrzewania charakteryzuje rozwój społeczny i emocjonalny, za które odpowiada mózg. Ten w przypadku młodego człowieka jest plastyczny i podatny – zarówno na bodźce pozytywne (np. aktywność fizyczna), jak i negatywne (np. substancje uzależniające). Ponieważ poziom substancji odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie mózgu dopiero się kształtuje, spożywanie alkoholu może nieść za sobą długofalowe skutki, sprowadzające się do uszkodzenia neuronów odpowiedzialnych za funkcje poznawcze oraz zachowanie.
Źródła:
„Binge Drinking: Predictors, Patterns, and Consequences”, 2018 – raport National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism
Jerzy Vetulani, „Alkoholizm i neurobiologia farmakoterapii alkoholizmu”, Wszechświat, t. 114, nr 1-3/2013, s. 24-30
https://neuroskoki.pl/co-alkohol-robi-z-mozgiem/
http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C413592%2Chamulec-ryzyka-w-naszym-mozgu.html
Zostaw swój komentarz:
Dodaj komentarz