Włączanie w życie społeczności jako składowa zdrowienia z uzależnienia

Zaburzenia zachowania, do których należą uzależnienia i które pojawiają się u osób cierpiących na choroby psychiczne, są najmniej zrozumianym obszarem zdrowia i najbardziej stygmatyzowanym. W wyniku tego osoby nimi dotknięte są w różny sposób i w różnych sferach dyskryminowane. Dotyczy to ich miejsca zamieszkania, edukacji, zatrudnienia i tego, na ile mogą korzystać z możliwości uczestniczenia w życiu danej społeczności.

W ostatnim dwudziestoleciu powstawały systemy opieki zorientowane na powrót do zdrowia. Ich początki były związane z wysiłkami osób z zaburzeniami psychicznymi i/lub uzależnieniami, które naciskały, by służba zdrowia wyszła poza jedynie redukowanie objawów zaburzeń i zaczęła promować życie w społeczności. Przyczyniło się to również do zmian w definicji zdrowienia. Zaczęto postrzegać je jako proces samo-aktualizacji, za który odpowiedzialna jest jednostka, a nie jako proces leczenia skutków zaburzeń zachowania. Część systemów opieki zaczęła określać społeczne wyznaczniki zdrowia, które wykraczają poza jednostkę, i rekomendowała podejście zorientowane na obywatela, promując włączanie osób z zaburzeniami (w przeciwieństwie do ich stygmatyzowania) do życia społecznego.

Tak długo, jak długo funkcjonują różne formy stygmatyzowania i dyskryminacji, osoby cierpiące na zaburzenia zachowania będą zniechęcone do szukania pomocy. Ponadto, wykluczając te osoby, nie mogą one skorzystać z różnego typu wsparcia, którego potrzebują, by wejść na drogę stabilnej remisji choroby, z jaką się mierzą. Odbierane są im w ten sposób poczucie sensu życia, jego celu, poczucie bycia wartościowym i potrzebnym, nadzieja i poczucie pewności, że mogą dokonać dobrych wyborów. Bez tego bardzo trudno jest samemu zdecydować się na leczenie, a następnie trwać w trudnej walce o zdrowie.

Bycie częścią społeczeństwa, obejmujące również włączenie w życie społeczności, jest postrzegane jako element i składowa zdrowienia, a nie nagroda za owo zdrowienie. Zadbanie o zaprzestanie stygmatyzowania i dyskryminacji jest bardzo istotną kwestią, ponieważ wszyscy ludzie mają prawo do bycia traktowanymi z szacunkiem i godnością, niezależnie od statusu socjoekonomicznego czy stanu zdrowia.

W przeszłości wiele placówek medycznych, jak i szeroko pojęte społeczeństwo, traktowały osoby z zaburzeniami zachowania jako niemile widzianych członków społeczności, dopóki doświadczają trudności wynikających z ich zaburzeń. Wizja zaleczenia była jednak bardzo odległa, wręcz nieosiągalna. Przyczyniało się to do niechęci do podejmowania prób leczenia i zmniejszało nadzieję na zaleczenie.

Organizacje zwracające uwagę na rolę poczucia bycia częścią społeczeństwa w zdrowieniu odgrywają kluczową rolę w zmianie postrzegania zaburzeń zachowania oraz edukacji społeczeństwa na temat wagi włączania w życie społeczne osób chorych, również w ich procesie zdrowienia.

Źródło:
Davidson L., Rowe M., DiLeo P, Bellamy Ch., Delphin-Rittmon M., Recovery-Oriented Systems of Care: A Perspective on the Past, Present and Future, 2021

Fot. Emma Simpson, Unsplash.com