W 2022 roku Polacy wypili mniej alkoholu niż rok wcześniej, osiągając średnio 9,37 litra czystego alkoholu na osobę. Piwo wciąż dominuje w strukturze spożycia, choć widoczny jest wzrost liczby osób niepijących, szczególnie wśród kobiet. Problemy związane z narkotykami nadal rosną, co ilustruje liczba zabezpieczonych laboratoriów i przypadków zakażeń HIV. Na uwagę zasługują jednak pozytywne zmiany. Wśród nich są np. spadek liczby zatruć nowymi substancjami psychoaktywnymi i zmniejszenie liczby wypadków drogowych spowodowanych przez osoby pod wpływem alkoholu. Wzrasta również zaangażowanie gmin w realizację programów profilaktycznych i edukacyjnych.
W 2022 roku przeciętny Polak wypijał 9,37 litra czystego alkoholu. To mniejsza ilość w porównaniu do 9,73 litra w roku poprzednim. Piwo pozostaje najpopularniejszym napojem alkoholowym w Polsce od końca lat 90. XX w., a od początku lat 2000. ponad połowa spożywanego alkoholu to właśnie piwo. Wcześniej dominowały napoje spirytusowe. Ogólnopolskie badanie z 2020 roku wykazało, że ponad 80% respondentów spożywało alkohol w ciągu 12 miesięcy przed badaniem. W tym samym czasie 19,2% osób nie piło alkoholu. Abstynencja jest bardziej rozpowszechniona wśród kobiet (26,5%) niż mężczyzn (12,6%).
Używanie substancji psychoaktywnych w Polsce
Według badania ESPAD z 2019 roku, 47% szesnastolatków w Polsce piło alkohol w ciągu ostatnich 30 dni. Z kolei 22% deklarowało używanie narkotyków. Badania przeprowadzone w 2021 roku przez Fundację CBOS oraz KCPU na uczniach ostatnich klas szkół ponadpodstawowych wykazały, że w miesiącu poprzedzającym badanie 66% uczniów piło piwo, 62% – wódkę i inne mocne alkohole, a 37% – wino. W porównaniu do 2018 roku zmniejszył się odsetek młodzieży pijącej piwo i wino. Spadł także odsetek osób używających narkotyków – z 16% do 13%.
Z kolei wyniki badania EZOP II pokazały, że w Polsce jest 583 tys. osób z uzależnieniem od alkoholu oraz 59 tys. osób z uzależnieniem od narkotyków. Dane Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego NIH – Państwowego Instytutu Badawczego pokazują ponad dwukrotny wzrost nowych przypadków zakażeń HIV związanych z iniekcyjnym używaniem narkotyków – z 14 przypadków w 2021 roku do 30 przypadków w 2022 roku.
Liczba zgonów z powodu alkoholu w 2021 roku wyniosła 14 048. Stanowi to wzrost o 40% w porównaniu do 2020 roku. Liczba zgonów z powodu narkotyków również wzrosła do 289 w 2021 roku, co oznacza wzrost o 60 przypadków. Pozytywnie można odnotować spadek liczby zatruć nowymi substancjami psychoaktywnymi. W 2022 roku odnotowano 303 takich przypadków (517 przypadków w 2021 roku). W ostatniej dekadzie systematycznie spadała także liczba wypadków drogowych z udziałem osób pod wpływem alkoholu (z 4028 w 2013 roku do 2248 w 2022 roku). W 2022 roku 8,1% wszystkich wypadków drogowych było spowodowanych przez osoby będące pod wpływem alkoholu.
Działania samorządów
Liczba samorządów realizujących programy profilaktyczne w Polsce rośnie, podobnie jak kwoty przeznaczane na te działania. W 2022 roku 1070 samorządów realizowało rekomendowane programy, a także zwiększyła się liczba tych korzystających z innych programów profilaktycznych. Chociaż nie wszystkie inicjatywy są oparte na skutecznych strategiach, ich liczba wzrasta, co sugeruje rosnącą świadomość znaczenia profilaktyki. W 2022 roku 604 gminy zorganizowały szkolenia dla sprzedawców alkoholu, a w 327 gminach podjęto działania związane z FASD. Działało także 179 Centrów Integracji Społecznej (CIS). Skorzystało z nich ponad 9 tys. osób, w tym ponad 2 tys. osób z uzależnieniem od alkoholu i innych substancji.
Uzupełnieniem oferty CIS-ów są Kluby Integracji Społecznej. W 2022 roku działały w 168 gminach. Z ich oferty skorzystało ponad 10 tys. osób, w tym 1,6 tys. uzależnionych od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych. Ważną rolę odgrywają gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych (GKRPA), które zajmują się orzekaniem o obowiązku leczenia osób uzależnionych od alkoholu. W ciągu ostatnich 3 lat liczba takich przypadków wzrosła o 13%, z 16 607 do 18 825. Ponieważ alkohol jest czynnikiem ryzyka przemocy domowej, GKRPA monitorują te rodziny pod kątem przemocy. Mimo że w 2022 roku liczba kontaktów z rodzinami z problemem alkoholowym wzrosła o 28%, liczba osób zdiagnozowanych jako doznające przemocy domowej spadła o 22%. Niepokojące jest, że tylko 1/5 gmin aktywuje procedurę „Niebieskie Karty”, mimo obowiązku wynikającego z ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej.
Źródło:
Raport „Uzależnienia w Polsce” 2023, Warszawa 2023, Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom, ISBN: 978-83-966583-3-3
Zostaw swój komentarz:
Dodaj komentarz