Przyjmowanie leków i łączenie ich z alkoholem może powodować niekorzystne reakcje dla organizmu. Leki i napoje wysokoprocentowe wchodzą ze sobą w interakcje, zarówno jeśli mówimy o lekach przyjmowanych na stałe, przepisanych przez lekarzy, czy też tych branych doraźnie, dostępnych w aptekach bez recepty. Ryzyko związane z piciem alkoholu w czasie przyjmowania leków dodatkowo wzrasta wraz z wiekiem.
Interakcje leków z alkoholem – zagrożenia dla osób w wieku 60+
Przyjmowane leki, zanim trafią do krwioobiegu, są rozkładane w wątrobie przy udziale specjalnych enzymów. Podobną drogę przechodzi spożywany alkohol. Ponieważ nie przenika on z układu krążenia do tkanki tłuszczowej, gromadzi się w zawartej w ciele wodzie.
Wraz z wiekiem następuje zmniejszenie się tzw. beztłuszczowej masy ciała i wzrost ilości tkanki tłuszczowej. Co to oznacza w praktyce? U osób starszych, ze względu na mniejszą zawartość wody w organizmie, po spożyciu alkoholu jego stężenie we krwi będzie większe.
Jednoczesne przyjmowanie leków i spożywanie alkoholu może mieć dwojakie skutki. Po pierwsze chodzi o metabolizm wątrobowy. Farmaceutyki i napoje wysokoprocentowe „konkurują” ze sobą o enzymy, czego następstwem może być spowolnienie rozkładania leku i zwiększenie jego stężenia we krwi. To z kolei może nasilać objawy niepożądane i skutki uboczne działania leków, a w konsekwencji – stać się nawet zagrożeniem dla życia (prowadzi to do przedawkowania). U osoby pijącej regularnie może z kolei mieć miejsce sytuacja odwrotna. Jak wskazują badacze, spożywanie alkoholu, poprzez przyspieszanie produkcji enzymów, będzie się wiązało z szybszym metabolizowaniem leku i spadkiem efektywności jego działania.
Po drugie zaś interakcja leków i alkoholu może być widoczna szczególnie w przypadku leków działających na układ nerwowy. Dochodzi do wzajemnego nasilenia działania hamującego, a co za tym idzie pojawiają się: nadmierna senność, problemy z pamięcią, koordynacją ruchów, utrzymaniem równowagi, upadki i urazy czy zaburzenia świadomości.
Leki stosowane w zaburzeniach psychicznych
W przypadku tej grupy leków wyróżnić należy kilka obszarów. Są leki przeciwlękowe, nasenne, przeciwdepresyjne czy przeciwpsychotyczne. Poszczególne różnią się od siebie mechanizmem działania na układ nerwowy. Niemniej większość działa uspokajająco lub tłumiąco. Spożywanie alkoholu może nasilać takie działanie.
Warto powiedzieć także czym jest tzw. reakcja disulfiramowa. To zespół objawów pojawiający się na skutek interakcji alkoholu z disulfiramem (np. lek Esperal) lub innym lekiem działającym w podobny sposób. Lek blokuje szlak metabolizmu alkoholu, a jego spożycie może w takiej sytuacji prowadzić do zatrucia toksycznymi metabolitami alkoholu. Objawy reakcji disulfiramowej to m.in.: zaczerwienienie twarzy, spadek ciśnienia tętniczego, przyspieszenie czynności serca, nadmierna potliwość, trudności z oddychaniem, nudności i wymioty, lęk.
Leki stosowane w chorobach neurologicznych
W przypadku tych leków niezwykle ważna jest dawka leku ustalona dla pacjenta. Alkohol może, np. w przypadku leczenia padaczki, wpływać na zmianę stężenia leku przeciwpadaczkowego, we krwi, co może przekładać się na mniejszą skuteczność leczenia i w konsekwencji wystąpienie napadów padaczkowych.
Łączenie leków i alkoholu może w takim przypadku prowadzić także do uszkodzenia lub niewydolności wątroby.
Leki stosowane w nadciśnieniu tętniczym
Leki na nadciśnienie są jednymi z najczęściej przepisywanych leków grupie pacjentów powyżej 65. roku życia. Konsekwencją nawet jednorazowego spożycia alkoholu w trakcie leczenia mogą być niekontrolowane wahania wartości ciśnienia tętniczego, w tym jego spadek w trakcie pionizacji. To z kolei zwiększa ryzyko upadków i urazów.
Leki stosowane w chorobach układu krążenia
Spożywanie alkoholu w trakcie przyjmowania leków o charakterze przeciwzakrzepowym, podobnie jak w wielu innych przypadkach, może wiązać się ze zmianą skuteczności przyjmowanych leków. Niektóre leki w połączeniu z alkoholem mogą również prowadzić do pojawienia się wspomnianej wcześniej reakcji disulfiramowej.
Leki stosowane w chorobach układu oddechowego oraz infekcjach
Leczenie infekcji często wymaga doraźnego stosowania leków z wielu grup. Bywa, że w tym samym czasie stosowane są leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, przeciwkaszlowe oraz przeciwwirusowe lub antybiotyki.
Ryzyko działań niepożądanych po spożyciu alkoholu w takiej sytuacji rośnie. Wchodzi on bowiem w interakcję z każda z substancji. Dodatkowo szczególnie uważać należy na antybiotyki – reakcja organizmu w tym przypadku jest ciężka do przewidzenia i może się wiązać z różnymi interakcjami i szerokim spektrum możliwych działań niepożądanych. Możemy się spotkać m.in. z działaniami niepożądanymi ze strony przewodu pokarmowego, osłabieniem skuteczności antybiotyku, wystąpieniem wspomnianej wcześniej reakcji disulfiramowej czy może nawet dojść do toksycznego uszkodzenia wątroby.
Leki stosowane w leczeniu cukrzycy
Spożywanie alkoholu przy jednoczesnym przyjmowaniu leków przeciwcukrzycowych zwiększa ryzyko niekontrolowanego spadku glikemii, pogarsza kontrolę cukrzycy i w dalszej perspektywie może zwiększać ryzyko odległych powikłań tej choroby.
Leki przeciwbólowe
To najczęściej stosowane leki, dostępne także bez recepty. Jednym z ich działań niepożądanych jest drażniący wpływ na błonę śluzową żołądka. Jednoczesne spożywanie w takiej sytuacji alkoholu może prowadzić do zapalenia błony śluzowej żołądka, choroby wrzodowej czy krwawienia z przewodu pokarmowego.
Stosowane przy silnych bólach leki opioidowe działają z kolei hamująco na ośrodkowy układ nerwowy. W interakcji z alkoholem mogą doprowadzić nawet do zatrzymania oddechu.
Pozostałe leki
W przypadku leków stosowanych w chorobach przewodu pokarmowego i moczowo-płciowego, spożycie alkoholu może spowodować skoki ciśnienia, omdlenia, nudności, wymioty, a także przerost gruczołu prostaty.
Leki stosowane w zaburzeniach hormonalnych w połączeniu z alkoholem mogą z kolei prowadzić do wahań nastroju i zmian zachowania, a także pojawienia się choroby wrzodowej.
I wreszcie w przypadku grupy leków stosowanych w chorobach mięśniowo-szkieletowych i reumatycznych, po spożyciu alkoholu może pojawić się ryzyko uszkodzenia wątroby, choroba wrzodowa czy krwawienie z przewodu pokarmowego.
Źródło:
„Leki i alkohol – niebezpieczne związki”. Marcin Wojnar, Joanna Zaorska, MCPS, Warszawa, 2021
