Od dłuższego czasu w debacie publicznej prowadzona jest dyskusja na temat języka używanego do opisywania zjawisk społecznych i problemów natury psychicznej. Mówi się, że słowa kształtują naszą rzeczywistość. Z pewnością nieodpowiednio używane przyczyniają się do stygmatyzowania osób doświadczających problemów z używaniem substancji psychoaktywnych. W rzeczywistości może to obniżać gotowość tych osób do zgłoszenia się po pomoc. Ponadto, odbija się również na tym, jak są one traktowane we wszystkich obszarach życia.
Stygmatyzacją określamy ogół negatywnych postaw wobec określonej grupy ludzi, którą charakteryzuje określona cecha fizyczna, psychiczna, styl życia, system wartością bądź inna właściwość. Przejawem tych postaw mogą być takie zachowania, jak np. dystansowanie się, dewaluacja czy stereotypizacja. Ponad dekada badań wykazała, że stygmatyzacja prowadzi do bardzo negatywnych skutków zdrowotnych i może tworzyć barierę przed poszukiwaniem pomocy. W Stanach Zjednoczonych ponad 90% osób z uzależnieniem nie uzyskuje potrzebnej pomocy, a wśród osób z chorobami psychicznymi ten odsetek wynosi ponad 30%.
Stygmatyzacja w przestrzeni publicznej może prowadzić do autostygmatyzacji. Zjawisko to odnosi się do osób, które przynależą do danej grupy społecznej i zaczynają uwewnętrzniać negatywne stereotypy i akceptują negatywne przekonania. Przebiega ono w czterech fazach: świadomość – znajomość powszechnych, negatywnych stereotypów dotyczących osób z danej grupy społecznej; akceptacja – potwierdzanie, zgadzanie się z owymi stereotypami; implikacja – zastosowanie stereotypu wobec samego siebie; krzywda – zaimplikowane przekonanie staje się źródłem krzywdy dla danej osoby z powodu umniejszania jej samooceny i poczucia własnej wartości. W przeszłości badania nad stygmatyzacją odnosiły się do osób z chorobami psychicznymi. W ostatnim czasie dotyczą osób z uzależnieniem.
Ciekawą kwestią jest również to, że badacze pokusili się o przeanalizowanie i wykazanie, że uprzedzenia wśród profesjonalistów bazujące na stereotypach prowadzą do sposobu myślenia, który odsuwa od skutecznych metod leczenia. Niestety skutkuje również wadliwą formą opieki nad osobami szukającymi pomocy. Przeprowadzone badania potwierdziły, że słowa i zwroty, budujące podmiotowość osób uczestniczących w terapii, przyczyniają się do zmniejszenia uczucia bycia napiętnowanym.
Czytaj też: Stygmatyzacja w języku. Jakich słów nigdy nie powinien używać terapeuta?
Na polskim gruncie bardzo ciekawe badanie przeprowadzili dr M. Bujajski i dr hab. J. Klingemann, które stało się podstawą do publikacji „Słownik uzależnień”. Można w niej zapoznać się z sugerowanymi zmianami w sposobach wypowiedzi na temat osób z uzależnieniami oraz ich bliskich. Ważnym elementem tej pozycji są dyskusje zarówno ekspertów, jak i pacjentów nad proponowanymi modyfikacjami.
Jako serwis STOPuzależnieniom.pl gorąco zachęcamy do zapoznania się z tą pozycją:
M. Bujalski, J. Klingemann, Słownik uzależnień, Warszawa, IPiN 2021.
Źródła:
Words matter when discussing alcohol issues: a new stigma-free vocabulary for better outcomes, NIAA Spectrum, vol. 14, issue 1, winter 2022.
Thornicroft R., Rose D., Mehta N., Discrimination against people with mental illness: what can psychiatrists do, Cambridge University Press, 02 January 2018.
Al-Khouja M.A., Corrigan P.W., Self-Stigma, Identity, and Co-Occuring Disorders, Isr Psychiatry Relat Sci, vol.54, no 1, 2017.
Fot. Sincerely Media, Unsplash.com
Zostaw swój komentarz:
Dodaj komentarz