Terapia podstawowa uzależnienia od alkoholu służy m.in. nabywaniu wiedzy na temat mechanizmów uzależnienia, umiejętności rozpoznawania zmieniających się schematów myślenia czy reagowania. Czym konkretnie jest i jakie są jej cele rozmawiamy z psychoterapeutką Magdaleną Pachciarek.
Redakcja: W leczeniu uzależnień można spotkać się z dwoma określeniami – terapia podstawowa i terapia pogłębiona uzależnienia. Chciałabym porozmawiać z Panią o pierwszej z nich.
Magdalena Pachciarek: Określenie „terapia podstawowa” oddaje istotę jej obszaru zainteresowania i oddziaływania, czyli podstawy. Te podstawy są jednak ważne w pracy nad sobą i uzyskiwaniem abstynencji oraz trzeźwości. Ale po kolei… Gdy do poradni leczenia uzależnień zgłasza się nowa osoba, przechodzi proces diagnostyczny, czyli odbywa konsultacje u terapeuty i lekarza psychiatry, mające na celu ustalenie, czy jest ona osobą uzależnioną od substancji oraz jaka forma leczenia będzie dla niej adekwatna. W zależności od sytuacji pacjenta, proponowany może być oddział detoksykacyjny, oddział dzienny, stacjonarny bądź terapia ambulatoryjna. Oczywiście propozycje te mogą być uzupełniane o farmakoterapię, pomoc pracownika socjalnego czy prawnika.
Czego można się spodziewać biorąc udział w terapii podstawowej uzależnienia?
Niezależnie od tego, czy będzie to oddział dzienny, stacjonarny czy terapia ambulatoryjna, z pewnością zostanie zaproponowana pacjentowi zarówno terapia indywidualna, jak i grupowa. Dzieje się tak, ponieważ stosowanie tzw. terapii łączonej przynosi korzystne efekty. Podczas sesji indywidualnych pacjent pracuje wraz z terapeutą nad swoimi specyficznymi problemami, natomiast podczas sesji grupowych często prowadzona jest psychoedukacja, a obecność innych osób daje możliwość szerszej dyskusji i odnajdywania się w historiach innych. Dodatkowo, bywa to źródłem wsparcia i motywacji w trudnych chwilach oraz urealnienia co do powagi swojej sytuacji. Ponadto pozostali uczestnicy, bazując na swoich doświadczeniach, potrafią również demaskować mechanizmy obronne i manipulacje stosowane przez daną osobę.
Jakie tematy są podejmowane podczas zajęć na poziomie podstawowym?
Sposób ich realizacji bywa różny, natomiast można je zebrać w następujące bloki: zwiększanie motywacji do utrzymywania abstynencji i wprowadzania zmian, nabywanie wiedzy na temat mechanizmów choroby uzależnienia i ich przejawów w codziennych życiu, nabywanie umiejętności rozpoznawania głodów i nawrotów oraz konstruktywnego radzenia sobie z nimi. Czasem także pojawiają się w nich elementy treningów interpersonalnych, takich jak trening asertywności, warsztatów komunikacyjnych czy warsztatów radzenia sobie z emocjami. Ma to pomóc osobom na początkowym etapie abstynencji zwiększyć szanse na jej utrzymanie.
Jakie jeszcze cele spełniają te zajęcia?
Niejednokrotnie osoby mające wątpliwości, czy są uzależnione i zmiana jest konieczna, uświadamiają sobie swój problem, jego skalę i obszary, na które nałóg działa destrukcyjnie. Osoby, które są uzależnione od więcej niż jednej substancji mogą zauważyć, że jedną z nich bagatelizują bądź uzyskują wgląd, że uzależnione są od stanu, który osiągają za pomocą różnych substancji czasem stosowanych zamiennie.
W jaki sposób ktoś, kto podejrzewa, że może mieć problem, może wziąć udział w terapii podstawowej?
Tak jak mówiłam wcześniej, taka osoba musi zgłosić się na wizytę diagnostyczną do terapeuty w poradni. Niemniej już ów niepokój co do sposobu używania substancji psychoaktywnej może być sygnałem ostrzegawczym. Czasem w takich grupach biorą udział osoby, u których rozpoznano szkodliwe używanie. Korzyścią uzyskiwaną przez nie jest nabycie wiedzy na temat mechanizmów uzależnienia i nabycie umiejętności rozpoznawania zmieniających się schematów myślenia czy reagowania. Ponadto, udział w terapii podstawowej może w ich przypadku przyczynić się do nabycia motywacji do zmiany i odejścia od rozpoczynającego się destrukcyjnego sposobu korzystania ze środków odurzających. Zdarza się, że w takich grupach biorą udział osoby, które zostały skierowane do poradni leczenia uzależnień z powodu zatrzymania ich, gdy prowadziły samochód pod wpływem substancji psychoaktywnych.
Czy terapię podstawową przeprowadza się tylko podczas zajęć grupowych?
Jest to preferowana forma. Natomiast można większość z tych tematów omówić podczas sesji indywidualnych. Będąc pragmatycznym, lepiej zrobić to chociażby w ten sposób, niż nie robić wcale. Daje to też możliwość poświęcenia większej ilości czasu i szerszego omówienia wybranych aspektów, bardziej charakterystycznych dla danej osoby.
Jakie są warunki stawiane uczestnikom terapii podstawowej?
Pomijając już ten związany z byciem pacjentem placówki, to najbardziej liberalnym jest ten dotyczący abstynencji w dniu spotykania się grupy. W przypadku dalszych zajęć, jak np. terapii pogłębionej, te warunki dotyczące abstynencji są już większe. Zwykle jest to miesiąc abstynencji.
Co się dzieje jeśli pacjent, z sesji na sesję, nie zwiększa swego okresu abstynencji? Jest usuwany z zajęć?
Nie. Chyba, że wewnętrzny regulamin placówki określa inaczej. Najczęściej jednak taka osoba pozostaje na grupie podstawowej do czasu uzyskania okresu abstynencji pozwalającego na przejście na kolejne grupy. Uczestniczenie równolegle w terapii indywidualnej może być pomocne w przyjrzeniu się specyficznym trudnościom danej osoby w uzyskaniu dłuższego okresu abstynencji.
Opisuje Pani zasadniczo terapię prowadzoną w warunkach ambulatoryjnych, ale wcześniej wspomniała Pani, że odbywa się ona też na różnych oddziałach.
Zajęcia w poradni odbywają się zwykle raz w tygodniu i sesja grupowa trwa około 2 godzin. Ponadto dochodzą do tego sesje indywidualne. Pacjent przychodzi na te zajęcia i wraca do swego domu, pracy, rodziny, itp. Na oddziale dziennym bądź stacjonarnym zajęcia odbywają się codziennie po kilka godzin i zarówno są to sesje grupowe, jak i indywidualne. Jest to bardziej intensywny rodzaj leczenia. W oddziale dziennym leczenie trwa około 3 miesięcy. Pacjenci, po skończonych zajęciach, czyli zwykle popołudniu, wracają do domu, rodziny. Placówki mają możliwość wystawiania zwolnień lekarskich, jeśli jest taka potrzeba. Natomiast na oddziale stacjonarnym poza tym, że pacjenci odbywają terapię, to też tam mieszkają. W placówkach leczenia uzależnienia od alkoholu leczenie stacjonarne trwa do 12 tygodni. Oczywiście tu również jest możliwość otrzymania zwolnienia lekarskiego. Ze względu na większą intensywność zajęć i ograniczony czas przebywania pacjentów poza oddziałem bądź tylko na oddziale, pacjenci – jeśli nie złamią abstynencji – to podczas takiego „turnusu” mogą przejść również terapię pogłębioną i inne rodzaje zajęć terapeutycznych, np. treningi umiejętności psychospołecznych czy treningi relaksacji. Wszystkie te dodatkowe zajęcia zależą od zasobów i umiejętności zespołu terapeutycznego.
Dziękuję za rozmowę.
Magdalena Pachciarek – psycholog, certyfikowana specjalistka psychoterapii uzależnień, w trakcje szkolenia psychoterapeutycznego w Instytucje Analizy Grupowej „Rasztów”. Od wielu lat pracuje w placówkach stacjonarnych, obecnie w Krótkoterminowym Ośrodku Terapii i Rehabilitacji Uzależnień MONAR w Budach Zosinych. Pracowała także w poradni leczenia uzależnień, gdzie prowadziła terapię indywidualną i grupową, zarówno osób uzależnionych, jak i ich bliskich, a także grupę zapobiegania nawrotom.
Zostaw swój komentarz:
Dodaj komentarz