Jak wskazuje PARPA, większość osób pijących spożywa alkohol w sposób, który nie powoduje negatywnych konsekwencji dla nich i dla osób z ich otoczenia. Szacuje się jednak, że kilkanaście procent dorosłych Polaków pije problemowo: jest to 700-900 tysięcy osób uzależnionych i około 2,5 mln osób nadużywających alkoholu. Jakie są wzory konsumpcji alkoholu? Co to znaczy picie ryzykowne i szkodliwe?
W 2016 roku ponad 3 mln osób zmarło w wyniku szkodliwego spożycia alkoholu – podaje WHO. To 1 na 20 zgonów, przy czym w ponad 75 proc. ofiarami alkoholu byli mężczyźni. Szkodliwe spożywanie alkoholu jest jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju poważnych problemów zdrowotnych i – ogólnie rzecz biorąc – powoduje ponad 5 proc. globalnego obciążenia chorobami. Jednak picie ryzykowne i szkodliwie nie przekłada się jedynie na problemy zdrowotne, ale wiąże się także ze szkodami społecznymi. Co więcej, straty osób pijących ryzykownie mogą również dotyczyć sfery emocjonalnej.
Czytaj też:
Społeczne i emocjonalne skutki ryzykownego picia
Wpływ alkoholu na organizm – skutki doraźne
Wzory konsumpcji alkoholu
Z punktu widzenia toksykologii, każda ilość spożytego alkoholu jest dla organizmu szkodliwa. Niemniej w większości przypadków picie małych dawek alkoholu nie pociąga za sobą widocznych szkód zdrowotnych i konsekwencji społecznych.
Istnieją jednak grupy osób, które w ogóle nie powinny spożywać alkoholu:
– Młodzi ludzie, ze względu na ryzyko poważnych zaburzeń rozwojowych;
– Kobiety w ciąży oraz kobiety karmiące piersią, z uwagi na ryzyko rozwoju alkoholowego zespołu płodowego FAS oraz negatywnego wpływu na zdrowie dziecka;
– Osoby przyjmujące leki mogące wchodzić w reakcje z alkoholem;
– Osoby, które znajdują się w okolicznościach wykluczających picie, np. kierowcy, osoby będące na stanowisku pracy, itp.;
Czytaj też: Jak i ile pijemy? WHO alarmuje!, Alkohol w ciąży i FAS/FASD
Picie ryzykowne i szkodliwe – co to oznacza?
Zgodnie z przyjętą normą europejską, 10 g czystego alkoholu etylowego to 1 standardowa porcja alkoholu. Tyle gram 100% alkoholu zawarte jest w ok. 250 ml piwa o mocy 5%, ok. 100 ml wina o mocy 12% oraz ok. 30 ml wódki o mocy 40%.
Picie niskiego ryzyka (umiarkowane, „kontrolowane”)
WHO, po serii długoletnich badań, wskazała dawki alkoholu, co do których można przyjąć, że nie powodują szkód dla organizmu lub też powstawanie takich szkód jest znikome. Jest to 20 gramów czystego alkoholu dla kobiet oraz 40 gramów w przypadku mężczyzn dziennie, jednak nie częściej niż pięć razy w tygodniu. Niemniej WHO podkreśla, że nie istnieje bezpieczna dawka alkoholu, a picie nawet tak niewielkich ilości w dłuższym okresie czasu może negatywnie wpływać na organizm i prowadzić do uzależnienia.
Picie ryzykowne
To spożywanie alkoholu jednorazowo i łącznie w określonym czasie, które jeszcze nie pociąga za sobą negatywnych konsekwencji. Można się jednak spodziewać, że konsekwencje te pojawią się, o ile obecny model picia nie zostanie zmieniony.
W uproszczeniu: to picie alkoholu w zbyt dużych dawkach i niewłaściwych okolicznościach. „Ryzykiem” mogą być w tym przypadku: wysokie prawdopodobieństwo bycia ofiarą lub też spowodowania wypadku pod wpływem alkoholu, narażenie na wykorzystanie seksualne, większe prawdopodobieństwo wystąpienia problemów zdrowotnych czy też negatywnych konsekwencji związanych z relacjami rodzinnymi.
Czytaj też: Czy piję ryzykownie? 10 sygnałów ostrzegawczych
Picie szkodliwe
To taki wzorzec spożycia alkoholu, który powoduje zarówno szkody zdrowotne (fizyczne bądź psychiczne), jak i psychologiczne oraz społeczne, ale nie nosi jeszcze cech uzależnienia. Mowa tu o problemach w kontaktach z rodziną, prawem, zaniedbywanie obowiązków zawodowych czy niewywiązywanie się z ról społecznych.
Należy mieć na uwadze, że osoby pijące mogą zmieniać wzór spożywania alkoholu – mogą żyć w abstynencji, pić umiarkowanie czy też przejść do spożywania alkoholu w sposób wysoce ryzykowny i szkodliwy. Część z nich nigdy nie wyjdzie poza ten schemat, inne się uzależnią.
WHO definiuje także pojęcie „Heavy episodic drinking” (HED) jako „epizody nadmiernego picia” lub „okazjonalne upijanie się”, któremu przypisuje się odpowiedzialność za niektóre szkody zdrowotne. Jest ono definiowane jako wypijanie co najmniej 60 gram czystego alkoholu etylowego przy jednej okazji, przynajmniej raz w miesiącu. Na skalę światową, około 7,5 proc. spośród osób pijących doświadcza HED.
Źródła:
http://www.parpa.pl/index.php/szkody-zdrowotne-i-uzaleznienie/picie-ryzykowne-i-szkodliwe
„Program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych m.st. Warszawy na 2019 r.”
„Global status report on alcohol and health 2018”, WHO, 2018