Problem uzależnień behawioralnych w Polsce przybiera na sile, obejmując coraz szersze grupy społeczne. Z danych Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom wynika, że problem dotyczy osób w różnym wieku, od nastolatków po dorosłych. Badania Fundacji CBOS z 2019 roku wskazują, że zaburzenia uprawiania hazardu, uzależnienie od Internetu, kompulsywne kupowanie i problemowe zaangażowanie w pracę stają się poważnymi wyzwaniami zdrowotnymi i społecznymi. To alarmujące dane, które wskazują na potrzebę intensywnych działań prewencyjnych i terapeutycznych.
Od ponad dekady Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom finansuje działania mające na celu przeciwdziałanie uzależnieniom behawioralnym. W ramach tych działań zleca się badania dotyczące uzależnień behawioralnych w populacji osób powyżej 15. roku życia. Dzięki tym badaniom można analizować sytuację związaną z grami w gry hazardowe, uzależnieniem od Internetu, kompulsywnym kupowaniem oraz problemowym zaangażowaniem w pracę, które są przedmiotem badań prowadzonych przez Fundację CBOS.
Zaburzenia związane z hazardem
W roku 2019, około 37,1% osób powyżej 15. roku życia w Polsce grało na pieniądze na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy. Spośród wszystkich graczy, 32,8% grało bez większego ryzyka, 2,7% miało niskie ryzyko uzależnienia, a 0,9% wykazywało umiarkowane oraz tak samo (0,9%) wysokie ryzyko uzależnienia, co oznaczało zagrożenie uzależnieniem. Analiza cech społeczno-demograficznych wskazuje, że częściej w gry pieniężne angażują się mężczyźni, osoby młode w wieku 18–34 lat, mieszkańcy miast, dobrze wykształceni, osoby zarabiające więcej oraz ci, którzy oceniają swoją sytuację materialną jako dobrą.
Zaburzenia używania Internetu
Trzy czwarte Polaków powyżej 15. roku życia korzysta z Internetu. Przeważająca większość użytkowników sieci (98%) to przeciętni użytkownicy, niemający w codziennym życiu problemów w związku z korzystaniem z Internetu. Problem z uzależnieniem od Internetu (PUI – problemowe użytkowanie Internetu) dotyczy 0,03% populacji, a zagrożonych uzależnieniem jest 1,4%. Oznacza to, że około 465 tys. osób może mieć problemy z nadmiernym korzystaniem z sieci. Najbardziej zagrożeni są młodzi ludzie, szczególnie niepełnoletni.
Kompulsywne kupowanie
W 2019 roku 3,7% Polaków powyżej 15. roku życia wykazywało symptomy kompulsywnego kupowania. Największą grupą są osoby w wieku 25–34 lata, ale problem narasta wśród bardzo młodych (15–17 lat). Kobiety są bardziej narażone na kompulsywne zakupy niż mężczyźni. Wyniki badania wskazują także na współwystępowanie uzależnień behawioralnych. Więcej niż jedna piąta z tej grupy to osoby mające jednocześnie problem z uzależnieniem od pracy. Więcej niż co siódmy jest zagrożony uzależnieniem od Internetu.
Problemowe zaangażowanie w pracę
Przedmiotem badań Fundacji CBOS były również kwestie związane z pracą. Prawie 10% Polaków powyżej 15. roku życia zmaga się z problemowym zaangażowanie w pracę. Najbardziej narażeni są młodzi dorośli (25–34 lata). Istotnym czynnikiem ryzyka są różne aspekty aktywności zawodowej. Zagrożeniu zaburzeniom w tym zakresie sprzyja w szczególności praca na własny rachunek. Natomiast czynnikiem zagrażającym w kontekście uzależnienia od pracy jest pełnienie funkcji kierowniczych, odpowiedzialność za pracę innych osób lub kierowanie projektami. Problem ten dotyka w podobnym stopniu kobiety i mężczyzn.
Korzystanie z urządzeń mobilnych przez dzieci
W 2019 roku po raz pierwszy zbadano kontakt małych dzieci z Internetem. Jedna trzecia dzieci w wieku 1-2 lata i blisko dwie trzecie dzieci w wieku 2-5 lat korzysta z urządzeń mobilnych. Średni czas korzystania wynosi 44-49 minut dziennie. Jak deklarują rodzice, treści, z którymi dzieci mają styczność poprzez mobilne ekrany, przeważnie są dostosowane do ich wieku. Jak wskazano w raporcie: „Najwięcej badanych mających dzieci poniżej 6. roku życia wykorzystuje urządzenia mobilne do zajęcia czasu nudzącym się podopiecznym. Rzadziej stosuje się je po to, aby dzieci uspokoić, a jeszcze rzadziej, by je za coś nagrodzić lub skłonić do zjedzenia posiłku”.
Zjawisko uzależnień behawioralnych wśród młodzieży
Badanie ESPAD wskazuje, że w gry hazardowe chociaż raz, kiedykolwiek w życiu, grało 18,2% piętnasto- i szesnastolatków oraz 21,4% siedemnasto- i osiemnastolatków. W obu badanych grupach rozpowszechnienie grania w gry hazardowe jest większe wśród chłopców niż wśród dziewcząt.
Analiza dotycząca korzystania z mediów społecznościowych oraz gier wideo przez młodzież dostarcza ciekawych danych. W trakcie typowego dnia nauki szkolnej, większość badanych w wieku 15–16 lat spędza czas w mediach społecznościowych od 2 do 3 godzin (30,1%). Podobnie jak około 20,2% osób, które korzystają z nich około 4–5 godzin. W weekendy największa grupa badanych (26,4%) korzysta z mediów społecznościowych ponad 6 godzin dziennie, a także 24,6% osób spędza na nich około 2–3 godzin. Co szósty uczestnik badania (17,4%) przyznaje, że ma zły humor, jeśli nie ma dostępu do tych mediów. Podobne odsetki występują również w starszej grupie badanych.
Częstsze korzystanie z Internetu w weekendy, szczególnie wśród młodszej grupy wiekowej, może sygnalizować pewne zagrożenie. Istnieje również tendencja do intensywnego korzystania z Internetu w godzinach nocnych, co dotyczy około co szóstego nastolatka. Rodzice często doszacowują czas, jaki ich dzieci spędzają online. Może to być sygnałem potrzeby większej świadomości i kontroli w tej kwestii.
Źródło:
Raport „Uzależnienia w Polsce” 2023, Warszawa 2023, Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom, ISBN: 978-83-966583-3-3
Zostaw swój komentarz:
Dodaj komentarz