Literatura opublikowana w latach 1997-2022 posłużyła do powstania przekrojowej pracy polegającej na dokonaniu analizy zależności między regulacją emocji a używaniem alkoholu. Pod uwagę wzięto ponad sto opracowań badających te zależności. Co więc wynika z przeglądu literatury w tym obszarze?
Zasadniczo, w zależności od potrzeb lub celów występujących w różnych sytuacjach, regulacja emocji może prowadzić do zmniejszenia, utrzymania bądź wzmocnienia pozytywnych lub negatywnych emocji. Emocje można i należy starać się regulować w celu poprawy jakości funkcjonowania. Techniki regulacji emocji to mniej lub bardziej świadome procesy, z których można korzystać, aby wpływać na swoje emocjonalne odczucia.
Umiejętność regulacji emocji a zaburzenia używania alkoholu
Deficyty w zakresie regulacji emocji są uważane za istotny proces wyjaśniający wiele stanów psychopatologicznych, które często towarzyszą zaburzeniom używania alkoholu (AUD). W dotychczasowych badaniach wykazano, że osoby z AUD, które jednocześnie mierzą się z innymi zaburzeniami nastroju czy lękowymi, w porównaniu z osobami z AUD bez współistniejących zaburzeń, mają skłonność do zdecydowanie większej dysregulacji emocji, gorzej znoszą cierpienie psychiczne, posiadają mniejszą tolerancję na stres oraz słabiej wykorzystują umiejętności uważności. W rezultacie niestety wykazują się większym spożyciem alkoholu i częstszym piciem.
U osób z zaburzeniami regulacji emocji częściej i silniej występują negatywne stany afektywne w sytuacji zagrożenia. Badania wskazują, że zaburzenia związane z regulacją emocji mogą powodować konsekwencje w postaci problemowego spożywania alkoholu w celu zmniejszenia lub wyeliminowania negatywnych stanów emocjonalnych, np. niepokoju, złości czy smutku. Próba unikania i ucieczki przed negatywnym afektem jest więc podstawowym motywem używania substancji psychoaktywnych, w tym także alkoholu.
Z kolei pozytywne emocje mogą skutkować rozproszeniem uwagi i częstszym podejmowaniem decyzji skoncentrowanych na krótkoterminowych celach. Jednym z takich celów może być także spożywanie alkoholu. Dlaczego więc w sytuacji odczuwania pozytywnych stanów emocjonalnych alkohol także spełnia istotną rolę? Mamy wówczas do czynienia z chęcią utrzymania lub wzmocnienia pozytywnych doświadczeń, takich jak np. poprawa nastroju czy czerpanie przyjemności. Zdarza się także, że pozytywne stany emocjonalne są nieakceptowalne, ponieważ część osób może odbierać je jako niepożądane i nieprzewidywalne. Oczywiście ma to związek z właściwą oceną oraz regulacją emocji, ponieważ krytyczna postawa wobec swoich pozytywnych emocji może skutkować próbami ich stłumienia właśnie poprzez picie alkoholu.
Problemowe spożycie alkoholu może być więc także sposobem na złagodzenie lub odwrócenie uwagi od pozytywnych stanów emocjonalnych. Z badań wynika, że osoby, które doświadczają ogólnie większego pozytywnego afektu, zazwyczaj piją mniej od osób doświadczających przeważnie negatywnych stanów afektywnych. Natomiast kobiety częściej niż mężczyźni doświadczają negatywnego afektu, co wiąże się z większą dysregulacją emocji i współistniejącymi zaburzeniami afektywnymi, lękowymi i związanymi z używaniem substancji. Mężczyźni natomiast mają tendencję do spożywania alkoholu raczej w celu wzmocnienia pozytywnych uczuć.
Jakie inne sytuacje związane z trudnymi emocjami mogą motywować do sięgania po alkohol?
Dysregulacja emocji może przyczyniać się do rozwoju AUD także jako konsekwencja innych zaburzeń psychicznych, np. u osób cierpiących na depresję bądź z rozpoznaniem lęku społecznego. Osoby, które nie są w stanie poradzić sobie z poznawczymi i fizjologicznymi objawami tych zaburzeń, nierzadko wykazują tendencję do radzenia sobie właśnie poprzez używanie alkoholu. Także osoby cierpiące z powodu zespołu stresu pourazowego (PTSD) mogą doświadczać bardziej intensywnych negatywnych emocji, a z powodu nieumiejętności ich regulacji często problematycznie sięgają po alkohol.
Związek pomiędzy dysregulacją emocjonalną a problematycznym piciem alkoholu zaobserwowano także w innych przypadkach np. u osób, które przeżyły ataki terrorystyczne, osób stosujących przemocy w relacjach partnerskich czy osób zarażonych wirusem HIV. Wykazano także, że trudności w regulacji emocji mogły przyczyniać się do częstszego sięgania po alkohol podczas pandemii COVID-19.
Podsumowanie
Zaburzenia w obszarze regulacji emocji niewątpliwie zwiększają ryzyko rozwoju uzależnienia, pogarszają jego przebieg oraz przyczyniają się do nawrotów picia. Regulacja emocji ma istotny związek z zaburzeniami związanymi z używaniem alkoholu (AUD), ponieważ wpływa na ich rozwój, przebieg oraz leczenie. Z kolei picie alkoholu wpływa istotnie na pogorszenie umiejętności regulacji emocji.
Problemowe używanie alkoholu jest związane z zaburzeniami regulacji zarówno negatywnych, jak i pozytywnych emocji. Niestety brak odpowiednich strategii regulacji emocji jest jedną z kluczowych cech pacjentów uzależnionych od alkoholu. Warunkiem prawidłowej regulacji emocji jest uprzednie rozpoznanie swoich stanów emocjonalnych. Wzmacnianie umiejętności regulacji emocji powinno być priorytetowym celem podczas leczenia osób z AUD, a także w przypadku osób pijących problemowo bez rozpoznania AUD. Właściwe zastosowanie interwencji może zahamować rozwój AUD lub wpłynąć na zmniejszenie konsekwencji uzależnienia. Prawidłowa regulacja emocji z kolei daje szansę na poprawę jakości życia w trakcie utrzymywania abstynencji od alkoholu, zmniejsza prawdopodobieństwo nawrotu oraz rozwoju innych zaburzeń psychicznych.
Źródło:
Małgorzata Rydzewska, Justyna Zaorska, Andrzej Jakubczyk, Regulacja emocji a problemowe używanie alkoholu: przegląd literatury, 2023
Zostaw swój komentarz:
Mogą Cię zainteresować:
Dodaj komentarz