Przemoc w rodzinie często wpływa na agresywne zachowania wśród nastolatków. Niewiele wiadomo jednak na temat relacji, jakie łączą ją z objawami depresyjnymi i używaniem przez nich substancji psychoaktywnych. Sprawdzili to badacze z trzech amerykańskich uniwersytetów.
Trójka badaczy – Timothy I. Lawrence (Prairie View A&M University), Gabriel J. Merrin (Syracuse University) i Ariel A. Mcfield (Texas State University) – pochylili się nad tematem relacji przemocy w rodzinie, agresywnych zachowań wśród nastolatków i występowaniem u nich depresji i skłonności do używania substancji psychoaktywnych. W swojej publikacji kierowali się koncepcją międzypokoleniowej transmisji przemocy, dostępnymi danymi, a także przeprowadzili badanie – wzięło w nim udział 1162 gimnazjalistów ze szkół w środkowym Illinois (52,1 proc. chłopców i 47,9 proc. dziewcząt), którzy byli ankietowani przez pięć lat w odstępach 6-miesięcznych. W pierwszej turze badania średni wiek badanych wynosił 12 lat.
Agresja wśród nastolatków
Posiłkując się dostępną literaturą naukową, badacze wskazują, że tendencje do agresji występują wśród nastolatków często, a jej głównymi czynnikami ryzyka są impulsywność, rozregulowanie emocji, poznanie antyspołeczne (czyli postawy, przekonania i myśli, które wspierają przestępczość), przewlekłe używanie substancji psychoaktywnych, a także narażenie na przemoc w rodzinie. Przy czym ten ostatni czynnik odnosi się nie tylko do bezpośrednich osób doświadczających przemocy, ale również do świadków jej stosowania. U nastolatków, w związku z ekspozycją na zachowania agresywne, mogą rozwinąć się trauma, depresja lub skłonność do zażywania substancji. Już kilka wcześniejszych badań pokazało pozytywne zależności pomiędzy narażeniem na przemoc w domu a wymienionymi stanami i zachowaniami.
„Różne badania wykazały, że narażenie na przemoc znacznie zwiększa prawdopodobieństwo rozregulowania emocjonalnego oraz wystąpienia zachowań ryzykownych związanych z używaniem substancji psychoaktywnych, które mogą obniżyć poziom hamowań, a tym samym skutkować agresywnymi zachowaniami” – tłumaczą badacze, którzy podjęli się dokładanego zbadania pośredniego wpływu używania substancji i objawów depresyjnych na związek pomiędzy narażeniem na przemoc w rodzinie a agresywnym zachowaniem. Bez wątpienia bowiem i depresja, i używanie substancji są powszechne i często współistniejące wśród nastolatków i powodują krótko- i długoterminowe konsekwencje zdrowotne. Do tej pory nie określono jednak mechanizmu tych zależności.
Zaklęte koło
Z jednej strony literatura sugeruje, że młodzież narażona na przemoc (np. w rodzinie, społeczności) częściej sięga po substancje psychoaktywne, aby sobie z tym poradzić, a to w konsekwencji zwiększa ich podatność na rozregulowanie emocjonalne. Wykazano, że te negatywne skutki zwiększają ryzyko zachowań agresywnych. Można przypuszczać, że związek pomiędzy narażeniem na przemoc w rodzinie a zachowaniami agresywnymi można pośrednio wytłumaczyć występowaniem objawów depresyjnych i używaniem substancji psychoaktywnych. Jedną z teorii, która wyjaśnia zachowania agresywne wśród młodzieży, jest teoria międzypokoleniowego przekazywania przemocy (model ITV) – czyli dzieci odtwarzają zachowania przemocowe, których doświadczają w domu. Ma to również związek z teorią społecznego uczenia się zachowań – dzieci uznają, że skoro rodzice stosują przemoc, to jest to akceptowalny i adaptacyjny sposób radzenia sobie i osiągania celu.
Jednocześnie, narażenie na przemoc bywa traumatyczne, a to upośledza zdolności psychospołecznego funkcjonowania i utrudnia stosowanie adaptacyjnych metod radzenia sobie, a to z kolei może u nastolatków zwiększać ryzyko powtarzania agresywnych zachowań w wyniku odgrywania scen i zaburzonych technik samoregulacji. Doświadczenie objawów depresji i stosowanie substancji psychoaktywnych dodatkowo „uszkadza” techniki samoregulacji, co tylko nakręca spiralę agresji.
Przemoc, używki i agresja
Na podstawie zebranych informacji badacze postawili hipotezę, że narażenie na przemoc w rodzinie, objawy depresyjne i używanie substancji psychoaktywnych pozytywnie korelują z zachowaniami agresywnymi.
Wyniki zebrane wśród uczniów potwierdziły, że narażenie na przemoc w rodzinie może prowadzić do agresji poprzez modelowanie społeczne, więc ekspozycja na takie zachowania sprawia, że dziecko uznaje to za adaptacyjny sposób radzenia sobie z konfliktami i problemami. A dodatkowo przenosi swoje emocje na innych na zasadzie „skoro osoba stosująca przemoc (rodzic) jest nieosiągalna, odegram się na kimś niewinnym, kto na to nie zasłużył”. Jest to spójne z modelem frustracja-agresja, który sugeruje przenoszenie zachowań agresywnych poza rodzinę, jeżeli tam nie możemy osiągnąć celu (w tym przypadku uwolnić gniewu i agresji w kierunku rodzica).
Młodzież zazwyczaj nie ma kontroli nad swoimi emocjami, więc szuka różnych metod radzenia sobie z trudnościami. Zatem negatywnymi pośrednimi skutkami doznawanej przemocy jest używanie substancji psychoaktywnych – badanie potwierdziło, że dzieci narażone na przemoc, częściej sięgają po alkohol czy narkotyki. Po pierwsze, nastolatki sięgały po nielegalne substancje w celach zaradczych, a to mogło zmniejszyć ich hamowanie się wobec innych, prowadząc do agresywnych zachowań.
Wcześniejsza literatura potwierdza, że alkohol i inne nielegalne substancje mogą angażować nastolatki w zachowania ryzykowne. Po drugie, spożycie alkoholu lub innych nielegalnych substancji osłabia funkcje wykonawcze odpowiedzialne za radzenie sobie z konsekwencjami zachowań. Po trzecie, ponieważ narażenie na przemoc w rodzinie może być traumatyczne, możliwe jest, że tłumienie negatywnych emocji związanych z traumą może prowadzić do zachowań agresywnych.
Badaczom udało się zatem potwierdzić wniosek z wcześniejszych badań, że wczesne narażenie na przemoc w rodzinie i używanie substancji zwiększa ryzyko wystąpienia zachowań agresywnych.
„Jednakże objawy depresyjne nie były statystycznie powiązane z agresywnym zachowaniem. Jednym z możliwych wyjaśnień tych relacji może być to, że gdy nastolatki były narażone na przemoc w rodzinie, nauczyły się, że agresywne zachowanie jest skutecznym stylem komunikacji oraz że używanie substancji jest adaptacyjnym mechanizmem radzenia sobie, który znów prowadzi do zachowań agresywnych” – tłumaczą badacze.
I dodają, że chociaż używanie substancji i objawy depresyjne nie wyjaśniają związku między narażeniem na przemoc w rodzinie a zachowaniem agresywnym, to bez wątpienia przemoc w rodzinie często nasila objawy depresyjne, spożywanie nielegalnych substancji i zachowania agresywne.
Badacze zalecają, by klinicyści w terapii nastolatków narażonych na takie czynniki stosowali terapię poznawczo-behawioralną (CBT), identyfikowali błędne wzorce myślenia, uczyli strategii radzenia sobie z trudnymi emocjami, a także technik tolerancji na stres i technik uważności (wykazano, że zmniejszają one używanie substancji psychoaktywnych i skalę zachowań agresywnych wśród młodzieży).
Źródło:
Zostaw swój komentarz:
Mogą Cię zainteresować:
Dodaj komentarz