Jak doświadczenie traumy w dzieciństwie wpływa na sukcesy szkolne dzieci i ich osiągnięcia edukacyjne? Duńscy badacze postawili hipotezę, że dzieci pochodzące z rodzin, w których rodzic(e) doświadcza zaburzeń spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych osiągają gorsze wyniki w nauce i są mniej skłonne do kontynuowania nauki.
Celem duńskiego badania było porównanie ocen po ukończeniu obowiązkowej edukacji szkolnej i dalszej nauki wśród młodych dorosłych z różnych typów rodzin z doświadczeniem zaburzeń spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych przez rodziców (PSUD – parental substance use disorder) oraz innymi problemami rodzinnymi. W badaniu wzięło udział 6784 młodych dorosłych (w wieku 15–25 lat).
Przebieg badania
W analizach wykorzystano dane z dwóch badań, które zostały przeprowadzone przez Centrum Badań nad Alkoholem i Narkotykami w 2014 i 2015 roku. Dzięki połączeniu tych przekrojowych zbiorów danych z danymi rejestrowymi zarówno młodych dorosłych, jak i ich rodziców, możliwe było badanie wyników szkolnych i problemów rodzinnych, od narodzin młodych dorosłych do okresu dojrzewania.
W badaniach wzięto pod uwagę:
- Zaburzenia spowodowane używania substancji psychoaktywnych przez rodziców (PSUD)
Na podstawie przeprowadzony ankiet uznano, że PSUD dotyczyło 1145 (16,9%) młodych dorosłych.
- Długotrwałe bezrobocie rodziców
Bezrobocie długotrwałe zostało zdefiniowane jako 3 kolejne lata lub więcej otrzymywania świadczeń społecznych (w tym zasiłek dla bezrobotnych i wcześniejsza emerytura, ale nie państwowe wsparcie edukacyjne lub urlop rodzicielski).
- Niezamieszkiwanie z obojgiem rodziców przez co najmniej rok
- Przewlekłą, poważną chorobę fizyczną rodzica
- Problemy ze zdrowiem psychicznym rodziców
- Przestępczość rodziców
Wykluczono zarzuty i wyroki skazujące związane z wykroczeniami drogowymi. Jazda pod wpływem substancji psychoaktywnych została uwzględniona jako wskaźnik PSUD.
Wyniki badań
Ankietowanych sklasyfikowano wg czterech kryteriów:
- Rodziny z niskim poziomem traumatycznych doświadczeń z dzieciństwa (ACE, adverse childhood experiences),
- Rodziny z doświadczeniem PSUD,
- Rodziny z doświadczeniem bezrobocia,
- Rodziny z wysokim poziomem ACE.
Młodzież z „rodzin z doświadczeniem PSUD” i „rodziny z wysokim poziomem ACE” znacznie częściej nie uczestniczyła w dalszej, nieobowiązkowej edukacji w porównaniu z „rodzinami z niskim poziomem ACE”.
Najwyższą średnią ocen szkolnych osiągały osoby, zarówno mężczyźni, jak i kobiety, pochodzące z „rodzin o niskim poziomie ACE”. Osoby młode z „rodzin z wysokim poziomem ACE” osiągały najniższą średnią ocen, natomiast osoby z „rodzin z doświadczeniem PSUD” miały prawie taką samą średnią ocen, jak młodzież z „rodzin z doświadczeniem bezrobocia”. Kobiety miały istotnie wyższą średnią ocen w porównaniu z mężczyznami (niezależnie od kryterium, do jakiej zaklasyfikowano rodzinę pochodzenia), z wyjątkiem tych pań, które wychowywały się w „rodzinach z wysokim poziomem ACE”. Wśród mężczyzn, najniższą średnią ocen odnotowano wśród osób z „rodzin z wysokim poziomem ACE” i „rodzin z doświadczeniem PSUD”.
Spośród 6784 młodych ludzi jedynie 420 (6,2%) nie zostało objętych żadnym programem edukacyjnym po ukończeniu szkoły. Większe prawdopodobieństwo niekontynuowania edukacji po zrealizowaniu obowiązku szkolnego zaobserwowano w przypadku młodych ludzi z „rodzin z doświadczeniem PSUD” i „rodzin z wysokim poziomem ACE”, w szczególności wśród kobiet.
Wnioski
Wyniki niniejszego badania są zgodne z wcześniejszymi badaniami wskazującymi, że doświadczanie traumy w dzieciństwie wiąże się z osiąganiem gorszych wyników w nauce. Zgodnie z postawioną hipotezą, PSUD i inne traumatyczne doświadczenia rodzinne wywierają wpływ na wyniki szkolne młodych ludzi i zmniejszają szanse na kontynuowanie nauki po ukończeniu obowiązku szkolnego.
Źródło:
„The impact of parental substance use disorder and other family-related problems on school related outcomes„, 2022
