W większości typologii alkoholizmu można spotkać się z podtypem osób, które wyróżniają się późną inicjacją alkoholową, późniejszym niż w innych grupach początkiem choroby i łagodniejszym jej przebiegiem. Oprócz tego takie jednostki lepiej funkcjonują w społeczeństwie, a w ich rodzinach odnotowuje się niski wskaźnik alkoholizmu. Rzadziej też borykają się z występowaniem innych zaburzeń psychicznych i nasileniem objawów abstynencyjnych. O kim mowa? O wysokofunkcjonujących alkoholikach.
Każdy jest inny
Wszystkie badania prowadzone nad osobami uzależnionymi od alkoholu wskazują na to, że jest to bardzo zróżnicowana grupa. Uzależnieni różnią się od siebie zarówno występowaniem predyspozycji genetycznych, wiekiem rozpoczęcia picia problemowego, cechami osobowości, jak i współwystępującymi zaburzeniami psychicznymi oraz wzorcem picia. Naukowcy nieustannie podejmują próby klasyfikowania osób uzależnionych, by wyróżnić wspólne dla nich cechy. Opracowywanie typologii osób uzależnionych ma na celu lepsze zrozumienie mechanizmów rozwoju choroby oraz stworzenie bardziej dopasowanych programów terapeutycznych i poprawę skuteczności leczenia.
Czym wyróżniają się wysokofunkcjonujący alkoholicy?
W 2007 roku naukowcy pod kierownictwem Howarda B. Mossa przeprowadzili badanie w grupie prawie 1500 osób, u których zdiagnozowano uzależnienie i dowiedli istnienia pięciu typów ludzi uzależnionych od alkoholu, m.in. na podstawie danych dotyczących historii rodzinnej używania alkoholu, wieku wystąpienia uzależnienia, obecności zaburzeń współwystępujących, poszukiwania pomocy terapeutycznej. 19 proc. badanych stanowiła grupa tzw. alkoholików wysokofunkcjonujących, czyli osób wyróżniających się przede wszystkim dobrym funkcjonowaniem społecznym, zawodowym oraz rodzinnym. Te osoby były też najlepiej wykształcone, osiągały wysokie dochody i zwykle były w związkach małżeńskich. Mimo, że sposób i częstotliwość spożycia alkoholu wskazywały na uzależnienie, najczęściej nie korzystały one ze specjalistycznej pomocy. Nie miały też zaburzeń psychicznych i nie były uzależnione od innych substancji, nie licząc tytoniu. Rozwój uzależnienia następował późno – te osoby uzależniały się około 37. roku życia. Inicjacja alkoholowa w ich przypadku następowała także później niż wśród innych grup – średnia wieku: 18,5 roku. Badania wykazały, że wysokofunkcjonujący alkoholicy pracują w pełnym wymiarze godzin, nie mają konfliktów z prawem, a w ich rodzinach pochodzenia rzadko występowały problemy z nadużywaniem alkoholu.
Kobiety radzą sobie lepiej
Badania pokazują, że wśród alkoholików lepiej funkcjonujących znajduje się stosunkowo wysoki procent kobiet. Osoby te rzadko też przyjmują inne środki psychoaktywne. Fizyczne uzależnienie od substancji jest mniej częste. U alkoholików o łagodniejszym przebiegu choroby rzadziej pojawiają się zaburzenia psychiczne.
Podwójne życie
Charakterystyka wysokofunkcjonujących alkoholików stworzona przez Sarah Allen Benton nie doczekała się empirycznej weryfikacji, ale jest obecna w świadomości społecznej, dlatego warto ją przytoczyć. Psycholog, bazując na swoich doświadczeniach zmagania się z problemem alkoholowym oraz historiach znanych aktorów, piosenkarzy, polityków i sportowców, opisała osoby uzależnione, które mimo nałogu dobrze radziły sobie w życiu. Należy pamiętać, że na uzależnienie osób należących do grupy wysokofunkcjonujących wskazuje spełnienie kryteriów diagnostycznych, takich jak: silne pragnienie używania alkoholu, upośledzona zdolność kontroli nad piciem, objawy stanu abstynencyjnego w przypadku ograniczenia albo odstawienia substancji, wzmożona tolerancja na działanie alkoholu czy przyjmowanie substancji pomimo świadomości szkodliwych następstw. Diagnoza wysokofunkcjonujących alkoholików może być jednak utrudniona, ponieważ osoby te prowadzą podwójne życie, w którym intensywne picie alkoholu nie wpływa znacząco na rodzinę, pracę czy inne aspekty życia. Nie doświadczają negatywnych konsekwencji spożywania alkoholu. W ich przypadku proces degradacji trwa dłużej niż w przypadku innych uzależnionych. Wysokofunkcjonujący alkoholicy zwykle nie porzucają swoich aktywności, dalej pracują i wywiązują się ze swoich obowiązków. Nie pasują do stereotypu alkoholika, więc nie widzą swojego uzależnienia. Nadmierne picie alkoholu tłumaczą koniecznością relaksu lub resetu po ciężkiej pracy. Substancja pomaga ich zniwelować stres i zapomnieć o codziennych obowiązkach. Są doceniani, pracowici, towarzyscy i z reguły otaczają się ludźmi również spożywającymi bardzo dużo alkoholu. Problemy finansowe raczej ich nie dotykają. Wybierają droższe alkohole.
Źródło: Kamila Morawska, Jan Chodkiewicz, „Alkoholicy wysokofunkcjonujący – odrębny typ? Poszukiwanie wspólnych cech w istniejących typologiach alkoholizmu„, „Psychiatria i Psychologia Kliniczna”, styczeń 2020
Fot. Steven Erixon, Unsplash.com
Zostaw swój komentarz:
Dodaj komentarz