Ponad 25 proc. Polaków, czyli ponad 8 mln osób cierpi w w swoim życiu na różne zaburzenia psychiczne – wynika z badań EZOP II przeprowadzonych przez Instytut Psychiatrii i Neurologii (IPiN). Jednocześnie, tylko 16 proc. osób z zaburzeniami psychicznymi korzystało z pomocy psychiatrycznej lub psychologicznej.
Różnych zaburzeń psychicznych doświadcza w swoim życiu ponad ¼ dorosłych mieszkańców naszego kraju, czyli ponad 8 mln osób, w tym częściej są to osoby słabiej wykształcone, osamotnione (rozwiedzione, owdowiałe) i osoby, które przedwcześnie wypadły z rynku pracy (bezrobotni, renciści).
Tylko kilkanaście procent osób, w których życiu pojawiły się zaburzenia psychiczne, korzystało z pomocy psychiatrycznej lub psychologicznej. Wynika to nie tylko ze słabej dostępności takiej pomocy, ale także z powodu stygmatyzujących uprzedzeń wobec osób z zaburzeniami psychicznymi oraz instytucji psychiatrycznej opieki zdrowotnej.
Jak twierdzi dr Jacek Moskalewicz, socjolog z Zakładu Badań nad Alkoholizmem i Toksykomaniami IPiN, współkoordynator projektu EZOP II, aż ponad połowa Polaków nie akceptuje osób z zaburzeniami psychicznymi w swoim środowisku i niechętnie widzi placówki opieki psychiatrycznej w pobliżu swojego miejsca zamieszkania.
Ponad 7 proc. respondentów doświadczyło zaburzeń związanych z używaniem alkoholu (AUD) kiedykolwiek w życiu. Przy czym, jak wynika z badania, odsetek ten wśród bezrobotnych mężczyzn sięga 35 proc., a wśród pracujących – 12 proc. Wśród ogółu cierpiących na AUD znakomita większość stanowią jednak pracujący, bowiem pracujących mężczyzn jest więcej niż bezrobotnych.
Nie ubywa także osób z uzależnieniem, które podejmują leczenie – jak wynika z badania EZOP II, w rocznie leczy się ponad 200 tysięcy osób
Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży
Zaburzenia rozwoju psychicznego dotykają ponad 400 tys. najmłodszych dzieci (do 6 r.ż.), przy czym u dzieci mieszkających na wsi odsetek ten przekracza 20%, co – jak wskazują autorzy raportu – wymaga podniesienia kompetencji wychowawczych rodziców oraz wzmocnienia wsparcia instytucjonalnego, w tym zapewnienia miejsca w przedszkolach, zwłaszcza na wsi.
Doświadczenia zaburzeń psychicznych ma za sobą co 8. dziecko w wieku 7–17 lat. Przekłada się to na ponad pół miliona dotkniętych nimi dzieci i młodzieży, szczególnie dzieci z rodzin objętych pomocą społeczną, wśród których cierpi na nie ponad 20%.
Wśród młodzieży dominują zaburzenia eksternalizacyjne (w tym zaburzenia związane z używaniem substancji). Wraz z wiekiem rosną wskaźniki rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych. Największe wzrosty odnotowano w przypadku zaburzeń związanych z używaniem alkoholu – największe wskaźniki rozpowszechnienia odnotowano wśród badanych w wieku 16-17 lat.
Rozpowszechnienie lęku napadowego
Jak wynika z badania, w okresie całego życia około 7% dorosłej populacji doświadcza napadów lęku o nasileniu panicznym, co oznacza około 2 mln 215 tys. osób, które mogą z tego powodu szukać i oczekiwać pomocy specjalistów. U około 1,2% populacji napady lękowe spełniają kryteria zaburzenia lękowego z napadami paniki, co wiąże się z większą ich uporczywością i częstszym sięganiem po pomoc specjalisty.
W krótszych okresach szacowania rozpowszechnieni napadów lęku zmniejsza się znacznie – w ostatnich 12 miesiącach poprzedzających badanie do 1,3% (ok. 416,2 tys.), a w ostatnich 30 dniach przed badaniem – do 0,27% (ok. 86.2 tys.).
W ciągu życia, kobiety ujawniają napady lęku około dwukrotnie częściej niż mężczyźni. Ryzyko wystąpienia napadów paniki lękowej narasta z wiekiem. Ich wystąpieniu sprzyja niższy poziom wykształcenia, osamotnienie (rozwód, separacja, owdowienie), czasowe lub trwałe ograniczenie aktywności życiowej (bezrobocie i „inne”, w tym renta) oraz zamieszkiwanie w miastach średniej wielkości.
W porównaniu z badaniem EZOP I, w badaniu EZOP II wskaźniki rozpowszechnienia lęku napadowego wykazywały tendencję do wzrostu w młodszych, a spadku w starszych grupach wiekowych, ale różnice te w większości nie osiągnęły poziomu statystycznej istotności.
Rozpowszechnienie epizodów depresji
Wyniki badania EZOP II wskazują, że w okresie całego życia około 3,85% dorosłej ludności Polski cierpi na depresję, co przekłada się na około 1 mln 213 tys. osób. Wskaźniki te maleją do 0,77% (241,7 tys.) w ciągu ostatniego roku poprzedzającego badanie i do zaledwie 0,21% (66,8 tys.) na przestrzeni ostatnich 30 dni przed badaniem.
Depresja w ciągu życia relatywnie częściej występuje u kobiet, osób starszych, najsłabiej wykształconych, owdowiałych i rozwiedzionych oraz wśród emerytów i rencistów. Miejsce zamieszkania nie ma dużego wpływu.
Rozpowszechnienie depresji w okresie całego życia w badaniu EZOP II okazało się nieco wyższe niż w badaniu EZOP I, ale różnice te w odniesieniu do większości grup wg płci i wieku nie osiągały poziomu statystycznej istotności.
Jak twierdzą autorzy raportu, bez gruntownej zmiany systemu ochrony zdrowia psychicznego nie będziemy w stanie zdecydowanie wpłynąć na poprawę tego stanu. Eliminacja źródeł niezadowalającej kondycji psychicznej Polek i Polaków wymaga podjęcia przemyślanych, opartych na dowodach naukowych działań na rzecz promocji zdrowia psychicznego oraz profilaktyki i leczenia jego zaburzeń.
Badanie EZOP II przeprowadzono na próbie losowej 15 tys. osób w latach 2018 – 2021. Przedstawia ono ocenę rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych i ich uwarunkowań wśród dzieci do 6. roku życia, dzieci i młodzieży w wieku 7–17 lat oraz dorosłych. Badanie EZOP II zostało sfinansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020. Jest ono kontynuacją badania EZOP I z lat 2009- 20012 (10 tys. respondentów) zrealizowanego z Mechanizmów Finansowych Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Źródło:
„Kompleksowe badanie stanu zdrowia psychicznego społeczeństwa i jego uwarunkowań (EZOP II)”
Fot. Fernando @cferdophotography, Unsplash.com
Zostaw swój komentarz:
Dodaj komentarz