Program wczesnej interwencji FreD goes net. Wywiad z terapeutką uzależnień i realizatorką programu

Program FreD goes net to jedna z inicjatyw, która zyskuje coraz większą popularność w obszarze profilaktyki i wczesnej interwencji wobec młodych osób eksperymentujących z substancjami psychoaktywnymi. Aby dowiedzieć się więcej na temat tego programu, rozmawiamy z Dorota Bąk, certyfikowaną specjalistką psychoterapii uzależnień i realizatorką programu FreD goes net.

Redakcja: Zacznijmy od podstawowego pytania. Co to właściwie jest program FreD goes net?

Dorota Bąk: Program FreD goes net to nowoczesna inicjatywa edukacyjno-profilaktyczna. Jest ona skierowana głównie do młodych ludzi, którzy zostali „przyłapani” na używaniu substancji psychoaktywnych, takich jak alkohol, narkotyki czy nowe substancje psychoaktywne (tzw. dopalacze). Jej celem jest nie tylko ograniczenie dalszego sięgania po tego typu substancje, ale także pogłębienie wiedzy uczestników na temat konsekwencji ich stosowania.

Program powstał w Niemczech i obecnie funkcjonuje w wielu krajach Europy. Polska również przyjęła go z sukcesem. Wyróżnia go to, że opiera się na metodzie wczesnej interwencji i edukacji. Oznacza to, że trafia do osób, które nie są jeszcze uzależnione, ale już zaczęły eksperymentować. Dzięki temu możemy przerwać ten proces, zanim staną się poważniejszym problemem.

Czy program jest przeznaczony dla konkretnej grupy wiekowej? Kto może wziąć w nim udział?

Program FreD goes net skierowany jest przede wszystkim do młodzieży i młodych dorosłych w wieku od 13 do 21 lat. To osoby, które zostały zatrzymane na etapie eksperymentowania z substancjami psychoaktywnymi, ale jeszcze nie rozwinęły pełnoobjawowego uzależnienia.

Co ważne, udział w programie jest dobrowolny, co daje uczestnikom poczucie sprawczości i wyboru. Warto jednak podkreślić, że często osoby te trafiają do nas z powodu interwencji szkoły, rodziców, policji lub kuratora sądowego. Program działa więc jako „wczesne ostrzeżenie”, pozwalające młodym ludziom zatrzymać się i zastanowić nad swoim zachowaniem, zanim będzie za późno.

Wspomniała Pani o policji, szkole i rodzicach. Czy to właśnie te instytucje kierują do programu? Jak to działa w praktyce?

Dokładnie tak. Do programu mogą skierować różne instytucje, takie jak szkoły, policja, sądy rodzinne czy kuratorzy sądowi. Czasem inicjatywa wychodzi też od rodziców, którzy zauważyli u swojego dziecka pierwsze symptomy problemów z używaniem substancji psychoaktywnych.

Przykładowo, jeśli uczeń został przyłapany na terenie szkoły na używaniu marihuany lub alkoholu, dyrekcja może zaproponować mu udział w programie FreD goes net zamiast bardziej restrykcyjnych konsekwencji, takich jak zawieszenie w prawach ucznia. Podobnie w przypadku interwencji policji – jeżeli młoda osoba została zatrzymana za posiadanie niewielkiej ilości narkotyków, skierowanie do programu może być alternatywą wobec bardziej dotkliwych sankcji prawnych.

Zdarza się też, że sami młodzi ludzie chcą wziąć udział w programie, gdy dowiedzą się o tej możliwości. Czasami są to osoby, które czują, że zaczynają tracić kontrolę nad swoimi eksperymentami i chcą zdobyć więcej informacji lub wsparcia, zanim problem się pogłębi.

Jeśli ktoś chce wziąć udział w programie FreD goes net, jak może się zgłosić?

Proces zgłoszenia jest bardzo prosty. Osoby zainteresowane mogą skontaktować się bezpośrednio z instytucjami realizującymi program w ich regionie, takimi jak ośrodki terapii uzależnień, poradnie psychologiczno-pedagogiczne czy lokalne jednostki współpracujące z FreD goes net. Informacje o dostępności programu można znaleźć na stronach internetowych tych placówek lub poprzez kontakt telefoniczny.

Często wystarczy zgłoszenie telefoniczne lub mailowe, aby umówić się na wstępne spotkanie. W przypadku skierowania przez instytucję, taką jak szkoła czy policja, pracownicy tych instytucji zwykle przekazują uczestnikowi wszystkie niezbędne informacje i pomagają w organizacji pierwszego kontaktu z realizatorami programu.

Jak dokładnie wygląda realizacja programu FreD goes net? Jak przebiega cały proces?

Program FreD goes net składa się z kilku etapów. Po pierwsze, osoba kierowana do programu uczestniczy w spotkaniu wstępnym, które ma na celu ocenę jej sytuacji oraz wprowadzenie do zasad i celów programu. To spotkanie pozwala także na budowanie zaufania między uczestnikiem a prowadzącymi, co jest kluczowe dla dalszej pracy.

Następnie uczestnik bierze udział w warsztatach grupowych, które trwają łącznie osiem godzin, rozłożonych na dwa lub trzy spotkania. To niewiele czasu, co jest ważne szczególnie dla młodych ludzi, którzy często mają napięty grafik związany ze szkołą, pracą czy innymi obowiązkami.

Warsztaty prowadzimy w małych grupach, co sprzyja otwartości i wymianie doświadczeń. Zajęcia mają charakter interaktywny i angażują uczestników w różnorodne formy pracy, takie jak dyskusje, ćwiczenia praktyczne czy symulacje sytuacji życiowych.

Podczas warsztatów omawiamy m.in. kwestie związane z wpływem substancji psychoaktywnych na zdrowie, psychikę i życie społeczne, a także strategie radzenia sobie z presją rówieśniczą. Wszystko odbywa się w atmosferze wzajemnego szacunku i bez oceniania, co pomaga uczestnikom otworzyć się i lepiej zrozumieć swoje motywacje oraz potencjalne konsekwencje swojego zachowania.

Ostatnim etapem programu jest spotkanie podsumowujące, podczas którego omawiamy wnioski z udziału w warsztatach i przedstawiamy dalsze rekomendacje, jeśli są potrzebne. Uczestnicy często podkreślają, że program dał im nowe perspektywy i zmotywował do podejmowania bardziej świadomych decyzji w przyszłości.

Z punktu widzenia terapeuty, czy rzeczywiście warto uczestniczyć w takim programie? Jakie korzyści może przynieść młodej osobie?

Zdecydowanie warto. Program FreD goes net to szansa na zmianę i to w bezpiecznym, nieoceniającym środowisku. Uczestnicy mogą zdobyć rzetelną wiedzę na temat substancji psychoaktywnych, ich wpływu na zdrowie, relacje społeczne i przyszłość zawodową. W trakcie warsztatów mają okazję przyjrzeć się swoim motywacjom do sięgania po substancje, co często prowadzi do refleksji i zmiany postawy.

Co ważne, program nie jest moralizatorski. Nie mówimy młodym ludziom: „Nie wolno tego robić”. Zamiast tego staramy się pomóc im zrozumieć, jakie ryzyko wiąże się z ich zachowaniem i jakie mogą podjąć kroki, aby tego ryzyka uniknąć. Często te warsztaty są pierwszym momentem, kiedy młody człowiek zastanawia się nad swoimi wyborami i zaczyna świadomie planować przyszłość. Często już samo zdobycie rzetelnej wiedzy na temat skutków zdrowotnych i prawnych używania substancji psychoaktywnych jest dla nich przełomowe.

Dodatkowo uczą się technik radzenia sobie z presją rówieśniczą i metod podejmowania lepszych decyzji. Program daje im narzędzia, które mogą wykorzystać w przyszłości, nie tylko w kontekście substancji, ale również w innych obszarach życia.

Wielu uczestników, po zakończeniu programu, podkreśla, że dzięki tym zajęciom zaczęli myśleć bardziej odpowiedzialnie o swojej przyszłości. Czasem udział w FreD goes net jest pierwszym krokiem do głębszej pracy nad sobą, na przykład poprzez terapię indywidualną lub dalsze programy profilaktyczne.

Dziękujemy za rozmowę i wyczerpujące odpowiedzi. Mamy nadzieję, że ten wywiad zachęci młodych ludzi oraz ich opiekunów do skorzystania z programu FreD goes net.

Również dziękuję i zapraszam wszystkie osoby zainteresowane programem do kontaktu. To inwestycja w lepszą przyszłość – zarówno dla uczestników, jak i całego społeczeństwa.

Dorota Bąk – certyfikowana specjalistka psychoterapii uzależnień, absolwentka Studium Terapii Uzależnień Instytutu Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Z Klientami pracuje w nurcie Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniu (ukończony I i II stopień TSR). Ukończyła także szkolenie przygotowujące do prowadzenia Programu Ograniczania Picia (POP) zgodnie z wymogami PARPA oraz szkolenie Psychoterapia Uzależnień Dzieci i Młodzieży współfinansowane przez Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom. W latach 2021-2023 pracowała z młodzieżą używającą substancji psychoaktywnych w Poradni Leczenia Uzależnień dla Dzieci i Młodzieży Mazowieckiego Centrum Neuropsychiatrii w Warszawie. W Fundacji UNA realizuje program Fred goes net, prowadzi nieodpłatną terapię indywidualną i grupową dla osób dorosłych i młodzieży zmagających się z uzależnieniem (w tym program Candis), grupy wsparciowo-warsztatowe, warsztaty psychoedukacyjne oraz koordynuje projekty dotyczące uzależnień.