Jakość diety i poziom wiedzy na temat odżywiania a ortoreksja

Ortoreksja, czyli patologiczna obsesja na punkcie zdrowego odżywiania, jest zaburzeniem odżywiania charakteryzującym się nadmiernym skupieniem na jakości spożywanych produktów. Nazwa pochodzi z greckiego „ortho” (właściwy) i „orexis” (apetyt) i została wprowadzona przez dr. Stevena Bratmana w 1997 roku. Ortorektycy koncentrują się na spożywaniu jedynie zdrowej, naturalnej żywności. Eliminują produkty uznane za szkodliwe, takie jak konserwanty, pestycydy, żywność modyfikowana genetycznie. Często unikają mięsa, nabiału, tłuszczów, cukrów czy soli. W miarę postępu choroby lista dozwolonych produktów staje się coraz krótsza.

Ortoreksja – co to jest

Pomimo coraz większego zainteresowania w środowisku naukowym, ortoreksja nie jest obecnie oficjalnie uznana za chorobę. Nie znajduje się w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-11) ani w klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (DSM-5). Brak formalnej definicji i kryteriów diagnostycznych ortoreksji sprawia, że jej rozpoznanie jest trudne, a klasyfikacja wciąż budzi kontrowersje.

Z tego względu, choć ortoreksja wykazuje cechy wspólne z zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi oraz jadłowstrętem psychicznym, nadal nie ma jednoznacznego statusu w systemach diagnostycznych. Wielu badaczy postuluje, że ortoreksja powinna być traktowana jako ryzyko rozwoju pełnoobjawowych zaburzeń odżywiania lub jako jeden z etapów tych zaburzeń.

Przyczyny i skutki ortoreksji

Przyczyny ortoreksji nie są jeszcze jednoznacznie określone. Często wiążą się z dążeniem do perfekcji, potrzebą kontroli, lękiem przed chorobami, presją społeczną dotyczącą zdrowego stylu życia oraz wpływem mediów promujących „czystą” dietę. Podobnie jak w anoreksji, osoby te dążą do perfekcyjnej kontroli nad dietą. Jednak w ortoreksji głównym celem jest osiągnięcie idealnego zdrowia, a nie utrata wagi.

Objawy ortoreksji obejmują rygorystyczne unikanie „niezdrowych” produktów, ścisłe planowanie posiłków, poczucie winy po spożyciu niedozwolonej żywności, a także izolację społeczną z powodu niechęci do jedzenia poza domem. Ortoreksja może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Chodzi o niedobory składników odżywczych, zaburzenia pracy układu pokarmowego, a nawet rozwój pełnoobjawowych zaburzeń odżywiania. Najbardziej narażone na ortoreksję są osoby młode, zwłaszcza studenci kierunków związanych z medycyną i żywieniem oraz osoby wykonujące zawody medyczne, takie jak dietetycy.

Racjonalne nawyki żywieniowe to kluczowy element zdrowego stylu życia. Oznaczają one zbilansowaną dietę, która dostarcza organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych w odpowiednich proporcjach. Dieta racjonalna opiera się na różnorodności, regularnym spożywaniu posiłków oraz unikaniu skrajnych restrykcji. Zrównoważona dieta obejmuje produkty ze wszystkich grup piramidy żywieniowej. To pełnoziarniste zboża, owoce, warzywa, białko roślinne i zwierzęce oraz zdrowe tłuszcze.

Wyniki badań wskazują, że osoby z tendencjami ortorektycznymi mają podobny poziom wiedzy żywieniowej do pozostałych badanych grup. Mimo to często podejmują niewłaściwe decyzje związane z nadmiernym skupieniem na zdrowej diecie.

Ich dieta jest bogata w produkty powszechnie uważane za zdrowe, takie jak pełnoziarniste pieczywo, ryby, warzywa i rośliny strączkowe. Mimo to prowadzi ona do eliminacji wielu niezbędnych składników odżywczych. Badania pokazują, że osoby te unikają spożywania żywności uznawanej za „niezdrową”, takiej jak tłuszcze zwierzęce, czy słodycze. To w nadmiarze może prowadzić do niedoborów żywieniowych.

Ortorektycy dokonują zdrowszych wyborów żywieniowych niż osoby na tradycyjnej diecie. Jednak ich skrajne podejście do odżywiania może prowadzić do znaczących problemów ze zdrowiem fizycznym i psychicznym.

źródło: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9609964/