Z danych wynika, że około 2-3% społeczeństwa ma problemy związane z hazardem, 1% cierpi z powodu tak zwanych anormalnych skłonności hazardowych. Istnieje szereg czynników, które nie tylko przyczyniają się do rozwoju zaburzeń związanych z hazardem, ale mogą czynić uzależnienie od hazardu trudniejszym do zatrzymania. Takie czynniki ryzyka można omówić dzieląc je na kilka kategorii.
Czynniki socjodemograficzne
To czynniki takie, jak wiek, płeć, stan cywilny, status socjoekonomiczny i pochodzenie etniczne. Z badań wynika, że w grupie ryzyka są najczęściej samotni mężczyźni w wieku około 30 lat, mieszkający w dużych miastach. Są nawet pięciokrotnie bardziej podatni na działanie czynników sprzyjających rozwojowi uzależnienia niż kobiety. Podkreśla się, że jednym z elementów mających na to wpływ jest swego rodzaju społeczne przyzwolenie na grę dla mężczyzn. Jednocześnie dynamika uzależnienia jest inna w przypadku obu płci. Różnią się także nawyki, wzorce, motywacja i preferencje hazardowe. W przypadku panów są to gry zręcznościowe, intelektualne i taktyczne, np. zakłady bukmacherskie czy gry w karty. Panie sięgają częściej po gry oparte na szczęściu, np. automaty.
Warto powiedzieć jeszcze o wieku. Pierwsze przejawy uzależnienia od hazardu często pojawiają się już w wieku młodzieńczym. W przypadku kobiet – nieco później, mniej więcej w połowie swojego życia. I wreszcie grupą, w której szybko wzrastają wskaźniki zaburzeń związanych z hazardem stanowią osoby w późnym okresie dorosłości. Seniorzy mają więcej czasu i więcej powodów, by szukać ucieczki w grach hazardowych (samotność, monotonia, problemy finansowe).
Czynniki związane z rodzajem i dostępnością gier
Badania pomiędzy dostępnością gier a rozwojem uzależnienia od hazardu są trudne do przeprowadzenia, jednak widoczna jest zależność pomiędzy dostępnością gier a liczbą osób uprawiających hazard w sposób szkodliwy. Chodzi tu o dostępność geograficzną, czasową (godziny otwarcia lokali), społeczną (panująca wewnątrz atmosfera), ekonomiczną (atrakcyjność oferty, np. mailowe informacje o kumulacjach) i wreszcie tzw. dostępność przez wyjątkowość, a więc np. pokoje dla VIPów, wymagany dress code, itp.
Taka kombinacja dostępności i motywacji może stanowić znaczący czynnik ryzyka. Oddzielnie jednak należy zając się hazardem online, ze względu właśnie na dostępność non-stop. Jednak i w tym przypadku oferta może odgrywać znaczącą rolę.
Czynniki biologiczne
Chodzi w tym przypadku bardziej o podatność biologiczną, która może mieć podłoże genetyczne lub mogą to być procesy neurobiologiczne. Badania wskazują, że rola czynników genetycznych w rozwoju uzależnienia od hazardu jest niepodważalna. Jednak podatność to też efekt różnego rodzaju procesów neurobiologicznych i neuroprzekaźnictwa. Noradrenalina (pobudzenie i ekscytacja), dopamina (odczuwanie przyjemności) i serotonina (kontrolowanie układu emocjonalnego) oraz ich poziom w organizmie odgrywają kluczową rolę.
Naukowcy wskazują także na transmisję międzypokoleniową. Czynnikiem rozwoju uzależnienia od hazardu może być aktywność hazardowa członków rodziny, zwłaszcza ojców – ryzyko wzrasta ponad 10-krotnie). Czynnikiem ochronnym z kolei jest nie tylko płeć żeńska, ale także posiadanie rodzeństwa oraz szerokiej sieci kontaktów i wsparcia społecznego.
Czynniki osobowościowe
Mówi się, że najważniejszą cechą osobowości sprzyjającą rozwojowi zaburzeń związanych z hazardem jest impulsywność. Pod tym pojęciem kryją się: zaburzenia uwagi, poszukiwanie nowości, przesadna wrażliwość na pozytywne cele, gwałtowne i nieplanowane reakcje na bodźce. Wyniki badań potwierdzają impulsywność jako istotny predyktor uzależnienia od hazardu. Jednocześnie podkreśla się, że impulsywność w dzieciństwie może przekładać się na uzależnienie od hazardu w późniejszym okresie życia.
Czynniki traumatyczne
Bodźcem do uzależnienia może być duża wygrana lub wyjątkowo przykre doświadczenia życiowe, takie jak problemy w związku, separacja, ciąża lub problemy w pracy. Z danych wynika, że wśród osób z uzależnieniem od hazardu będących w procesie terapii, 64% z doświadczyło traumy. W ponad połowie przypadków była to przemoc emocjonalna, 25% doświadczyła wykorzystania seksualnego.
Analizując czynniki uzależnienia od hazardu należy także zwrócić uwagę na czynniki indywidualne, środowiskowe (wspomniane traumy, presja środowiska) oraz sytuacyjne (natężenie reklam). Część z nich ma charakter predysponujący do uzależnienia.
Źródła:
„Uzależnienia behawioralne”, Lidia Cierpiałkowska, Iwona Grzegorzewska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018
„Profilaktyka uzależnienia od hazardu oparta na dowodach naukowych”, Justyna Kusztal, Małgorzata Piasecka, Aleksandra Nastazjak, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, KBPN, Kraków 2021
Zostaw swój komentarz:
Dodaj komentarz