Praca stanowi nieodłączny element codzienności. Przeciętna osoba spędza w niej 1/3 życia. Problem pojawia się, gdy zostanie przekroczona granica zdrowego zaangażowaniem w pracę. Należy powiedzieć, że podobnie jak w przypadku innych zaburzeń behawioralnych, tak i problemowe zaangażowanie w pracę zaczynać się może dość niewinnie, a z czasem eskalować. Jakie są czynniki problemowego zaangażowania w pracę?
Czynniki ryzyka problemowego zaangażowania w pracę
Wśród czynników ryzyka wymienia się:
- Osobowość człowieka, w tym również styl radzenia sobie z trudnymi sytuacjami i wczesnymi doświadczeniami (np. unikanie, styl konfrontacyjny).
- Podłoże neurobiologiczne.
- Wpływy społeczne i kulturowe, zwłaszcza czynniki związane z funkcjonowaniem rodziny oraz kulturą pracy i organizacji.
Wśród cech osobowości specjaliści wskazują m.in. perfekcjonizm (zwłaszcza w połączeniu z niską samooceną), neurotyzm, potrzebę akceptacji związaną z poczuciem rozbieżności między tym „kim jestem”, a „kim chciałbym być”. Elementy te, gdy dochodzi do wzmocnienia aktywności zawodowej, mogą prowadzić do zaburzenia równowagi praca-dom, w efekcie przeradzając się w problem.
Jeśli więc osoba nie doświadczała w dzieciństwie bezwarunkowej miłości, nie spełniała oczekiwań rodziców, żyła w przekonaniu, że na wszystko trzeba sobie zapracować, gratyfikacje związane z pracą, np. szybki awans, lęk i poczucie winy przed porzuceniem pracy w czasie wolnym, będą „popychały ją” w stronę problemowego zaangażowania w pracę zawodową.
Zgubne ambicje
Jednym z coraz częściej wskazywanych czynników ryzyka są tzw. zgubne ambicje. Mówi się o tym, że dążenie do uzyskania awansu, zdobycia wyższej pozycji zawodowej oraz lepszego statusu materialnego może przyczyniać się do powstania problemowego zaangażowania w pracę.
Zaburzenie to niesie za sobą istotne negatywne konsekwencje zdrowotne, psychologiczne i społeczne. Potocznie o osobie uzależnionej od pracy mówi się „pracoholik”. Bryan Robinson wyróżnia następujące typy:
- Pracoholik nieugięty – osoba pracująca intensywnie, kompulsywnie. Perfekcjonista, dla którego praca jest ponad relacjami międzyludzkimi. Sprawia wrażenie osoby bezwzględnej, pracującej bez przerwy. Także podczas urlopów i wolnych weekendów.
- Pracoholik bulimiczny – to osoba pracująca „skrajnie”, od całkowitego poświęcenia do rezygnacji z wykonywanego zadania. Po okresie zaangażowania wpada w fazę zmęczenia i unikania pracy. Wysokie napięcie, lęk i presja czasu zmuszają go do działania.
- Pracoholik z deficytem uwagi – szybko się nudzi, ma problemy z koncentracją, rozpoczyna zadania, po czym ich nie kończy, potrzebuje wyzwań. Dla niego praca jest źródłem stymulacji, adrenaliny. Pracuje bardzo intensywnie, ale nie ma ustalonej strategii pracy.
- Pracoholik delektujący się pracą – to perfekcjonista, który ciągle analizuje, sprawdza wykonaną dotąd pracę, skupia się na detalach. Trudno przyjąć mu, że wykonał zadanie.
Źródła:
„Uzależnienia behawioralne”, Lidia Cierpiałkowska, Iwona Grzegorzewska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018
„Czy jestem uzależniony? Gdy praca staje się problemem”, Barbara Zych, Fundacja ETOH, wyd. KBPN, Warszawa 2013
https://www.uzaleznieniabehawioralne.pl/pracoholizm/okolo-11-proc-polakow-dotyczy-problem-uzaleznienia-od-pracy/ za: Raport z badań Fundacji Centrum Badania Opinii Społecznej: „Oszacowanie rozpowszechnienia oraz identyfikacja czynników ryzyka i czynników chroniących hazardu i innych uzależnień behawioralnych – edycja 2018/2019”
Zostaw swój komentarz:
Dodaj komentarz