Objawy zaburzenia używania telefonu

W dzisiejszych czasach, kiedy to smartfony są niemal niepodłączonymi towarzyszami większości z nas, nikt nie ma wątpliwości, że korzystanie z nich może w niektórych okolicznościach odbywać się w sposób szkodliwy i nieprawidłowy. Często mówi się o dwóch szkodliwych zachowaniach. Pierwszym jest nomofobia (z ang. no mobile phone phobia) oznaczająca strach związany z brakiem dostępu do telefonu komórkowego. Drugim – FOMO (ang. fear of missing out), czyli strach przed niebyciem na bieżąco. Innymi formami zaburzenia zachowania mogą być textaphrenia i ringxiety, czyli nieprawdziwe wrażenie, że otrzymało się wiadomość lub że ktoś dzwoni, co skłania do natychmiastowego sprawdzenia telefonu.

Zaburzenie używania telefonu przejawia się przede wszystkim nadmiernym zaabsorbowaniem korzystaniem z niego. Z danych wynika, że użytkownicy smartfonów sprawdzają swoje urządzenia średnio 150 razy dziennie. Osoba z zaburzeniem używania telefonu najczęściej nie rozstaje się z urządzeniem – sprawdza go tuż po przebudzeniu i bezpośrednio przed zaśnięciem. Zabiera go ze sobą również do łazienki. Często denerwuje się, gdy ktoś przerywa jej aktywność na urządzeniu. Nie potrafi także odłożyć czy wyciszyć telefonu – takie sytuacje mogą powodować u niej nawet ataki paniki.

Z badań wynika, że zaburzenie używania telefonu może być także przyczyną poważnych spadków nastroju. Inne badania wykazały, że „problemowe używanie wiadomości może być z jednej strony związane z ekstrawersją i potrzebą podtrzymania komunikacji oraz tworzenia nowych relacji, z drugiej zaś z neurotycznością i potrzebą bezpieczeństwa, a także kompensacją strachu przed byciem wykluczonym”.

Objawy zaburzenia używania telefonu

Jakie jeszcze objawy mogą być niepokojące w kontekście używania telefonu? Na poziomie zachowania mogą to być:

• Problemowe, świadome używanie telefonu w sytuacjach niebezpiecznych, np. podczas prowadzenia samochodu.
• Używanie telefonu mimo świadomości negatywnych konsekwencji w różnych obszarach: fizycznym (zaburzenia snu), społecznym (pogorszone relacje z rodziną, przyjaciółmi), zawodowym (ryzyko utraty pracy).
• Nieudane starania o kontrolę nad korzystaniem z telefonu. To także częste przekraczanie planowanego wcześniej czasu przeznaczanego na użytkowanie telefonu i potrzeba korzystania z niego coraz częściej i coraz dłużej, aby osiągnąć podobny stopień satysfakcji z jego użytkowania.
• Poczucie zagubienia, przygnębienia, niepokoju, poirytowania, pogorszenia nastroju w sytuacji próby ograniczania korzystania z telefonu.
• Korzystanie z telefonu komórkowego jako sposobu na ucieczkę od problemów lub w celu poprawy złego nastroju.
• Ciągła potrzeba bycia online. Osoby z tym zaburzeniem mają poczucie, że nie mogą być pozbawione możliwości korzystania z telefonu. Stąd potrzeba naładowanej baterii.
• Odczuwanie ciągłego przymusu pisania i czytania wiadomości. Nastrój w danym dniu zależy od liczby otrzymanych i wysłanych smsów.
• Potrzeba posiadania najnowszych modeli urządzeń, zaopatrzonych we wszystkie nowinki techniczne. Dokonywanie częstej zmiany telefonu bez żadnego uzasadnienia.

To także nadmierny stres, zaburzenie poczucia bezpieczeństwa, częste zmiany nastroju, poczucie izolacji społecznej i opuszczenia – zwłaszcza gdy przychodzi mało wiadomości.

Co warte podkreślenia – osoby z zaburzeniem używania telefonu, niezależnie od wykonywanej aktywności, będą prezentowały symptomy odstawienne przy próbie ograniczenia tej aktywności.

Objawy fizyczne

Zaburzenie używania telefonu wiąże się także z szeregiem objawów fizycznych. To między innymi syndrom suchego oka, zaburzenia snu (bezsenność, budzenie się w środku nocy, problemy z zasypianiem), bóle mięśniowe – sztywność karku i szyi, ból kciuka i nadgarstka.

Źródła:

„Uzależnienia behawioralne”, Lidia Cierpiałkowska, Iwona Grzegorzewska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018

„E-uzależnienia. Teoria, profilaktyka, terapia”, Magdalena Rowicka, KBPN, Fundacja Praesterno, Warszawa 2018