Konsekwencje problemowego zaangażowania w pracę

Każdy z nas to właśnie pracy poświęca większość czasu. Szacuje się, że w pracy spędzamy nawet jedną trzecią życia. Zdarza się jednak, że dochodzi do przekroczenia granicy między zdrowym i prawidłowym zaangażowaniem w czynności zawodowe a zdecydowanie nadmiernym poświęceniem się pracy. Jakie są konsekwencje problemowego zaangażowania w pracę?

Problemowe zaangażowanie w pracę jest niezwykle trudne do uchwycenia. Osoby zaangażowane w pracę są nierzadko postrzegane po prostu jako odpowiedzialne, zaradne i rzetelnie podchodzące do nałożonych na nie obowiązków. Ten rodzaj zaburzenia jest więc często zauważalny dopiero w momencie wejścia w fazę tzw. krytyczną. Wówczas symptomy psychiczne oraz somatyczne są na tyle dotkliwe, że utrudniają lub uniemożliwiają normalne funkcjonowanie i zaburzają równowagę. Problemowe zaangażowanie w pracę może także stać się przyczyną poważnych problemów ze zdrowiem psychicznym i fizycznym.

Konsekwencje zdrowotne

W skrajnej fazie problemowego zaangażowania w pracę mogą pojawić się poważne konsekwencje zdrowotne pod postacią chorób somatycznych i zaburzeń psychicznych. Na poziomie emocji osoba odczuwa silny niepokój i lęk, może dojść do problemów z koncentracją i pamięcią, zaburzeń snu, nerwobóli, zaburzeń seksualnych, chorób układu krążenia i innych objawów zaburzających codzienne funkcjonowanie. Często można zauważyć także pogłębiającą się skłonność do innych uzależnień.

Znaczna część osób problemowo zaangażowanych w pracę cierpi na depresję.

Konsekwencje emocjonalne i społeczne

Do najistotniejszych i najbardziej negatywnie oddziałowujących konsekwencji na funkcjonowanie osoby problemowo zaangażowanej w pracę należy zaliczyć:

• Życie w ciągłym napięciu i stresie, obsesyjne myśli krążące wokół pracy oraz brak umiejętności zrelaksowania się.

Odpoczynek jest konieczny do zachowania równowagi w życiu. Natomiast osoba problemowo zaangażowania w pracę nieumiejętnie korzysta z urlopu czy dni wolnych bądź zupełnie z nich nie korzysta. Wszelkie czynności niezwiązane z pracą wydają jej się czasem bezproduktywnym oraz stwarzającym poczucie dyskomfortu i stanowią dodatkowy stres.

• Pozorne poczucie wartości i spełnienia.

Problemowe zaangażowanie w pracę zwiększa poczucie sprawczości i kontroli nad wieloma aspektami życia. Faktyczne poczucie wartości powinno jednak opierać się przede wszystkim na rozpoznaniu oraz dbałości o własne potrzeby i emocje.

Osoba problemowo zaangażowana w pracę często odczuwa pustkę. Towarzyszy jej anhedonia, czyli skarży się na obniżoną zdolność lub nawet niemożność odczuwania. Ma problemy ze snem, unika kontaktów towarzyskich, często odczuwa napięcie i niepokój, ból głowy lub mięśni, brak apetytu, a wykonywanie codziennych czynności sprawia jej trudność. W sytuacji dostrzeżenia takich objawów u siebie warto rozważyć udanie się po pomoc do specjalistów z zakresu leczenia uzależnień.

• Zaniedbanie lub utrata relacji z najbliższymi oraz zaburzenie innych funkcji społecznych.

Osoba problemowo zaangażowana w pracę zasadniczo nie uczestniczy w ważnych dla rodziny momentach oraz nie spędza czasu wolnego na co dzień. Nawet jeśli towarzyszy najbliższym fizycznie to często i tak towarzyszą jej myśli związane z pracą. Ogranicza lub nawet rezygnuje z wszelkich kontaktów towarzyskich, ponieważ cały jej czas oraz myślenie skoncentrowane są wyłącznie wokół czynności zawodowych.

• Karoshi – zjawisko nagłej śmierci powodowanej przepracowaniem i stresem.

To najpoważniejsza z konsekwencji problemowego zaangażowania w pracę, bowiem wiąże się z utratą życia. Zjawisko to odnotowuje się nierzadko w Japonii. Tam społeczność nastawiona jest na kult pracy, a śmierć z powodu przepracowania kojarzona jest wręcz z sukcesem.

Problemowe zaangażowanie w pracę czy pasja?

Należy pamiętać, że nie zawsze duża liczba godzin pracy i zadowolenie z niej, powodujące czasem nawet nierównowagę między życiem zawodowym a prywatnym, musi oznaczać zaburzenie. Pasjonaci pracy posiadają umiejętność „wyłączenia się” po pracy, doświadczają poczucia jej sensu i potrafią funkcjonować prawidłowo w innych obszarach. Niepokój powinien natomiast budzić szereg zachowań, które przejawiają się w obsesyjnym myśleniu o pracy, wewnętrznym przymusie pracy, nieumiejętnością regulowania jej nawyków, a także zaniedbywania innych aktywności życiowych ze szkodą dla zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego.

Źródła:

„Uzależnienie od pracy”, Kamila Wojdyło, wyd. KBPN, Lublin 2016

„ Czy jestem uzależniony? Gdy praca staje się problemem”, Barbara Zych, Fundacja ETOH, wyd. KBPN, Warszawa 2013