Ponad 60 proc. osób, które z sukcesem wyszły z problemów związanych z uzależnieniem od substancji psychoaktywnych, wraca do uzależnienia w ciągu jednego roku. Niektórzy użyją substancji ponownie nawet po dekadach abstynencji.
Matematyczne modele w ocenie ryzyka nawrotu
Szacowanie ryzyka nawrotu jest kwestią bardzo indywidualną. Jednak naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego postanowili zebrać potwierdzone naukowo zależności. Opracowali matematyczne wzory, które mogą okazać się pomocne dla ekspertów w ocenie stanu zdrowia pacjenta.
Biorąc pod uwagę złożoność uzależnienia jako choroby, proste i analitycznie przystępne modele matematyczne mogą być pomocne w zrozumieniu, w jaki sposób mózg reaguje na substancje psychoaktywne i ich brak. “W ostatnich latach opisywano wiele zaburzeń psychiatrycznych, w tym uzależnienie, przy użyciu ilościowych modeli matematycznych. W naszej pracy rozważaliśmy reakcję mózgu na szereg bodźców reprezentujących pozytywne i negatywne wydarzenia. A także sposób, w jaki ich skala, czas i kolejność wpływają na prawdopodobieństwo, że osoba w trakcie rekonwalescencji ponownie użyje substancji” – piszą naukowcy.
Zasady i czynniki wpływające na nawroty
Badacze, opracowując matematyczny model nawrotu uzależnienia od substancji psychoaktywnych, oparli się na znanych koncepcjach psychiatrycznych. Takich jak „pozytywna aktywacja/negatywna aktywacja” i zasada „końca szczytu”. Mieli na celu skonstruowanie wskaźnika nawrotów zależnego od czynników zewnętrznych (intensywność i czas wydarzeń życiowych) oraz cech indywidualnych (reakcje psychiczne na te zdarzenia).
Przeanalizowano, które kombinacje i jaka kolejność stresorów, sygnałów i pozytywnych zdarzeń prowadzą do największego prawdopodobieństwa nawrotu. Zaproponowano interwencje minimalizujące prawdopodobieństwo nawrotu. “Odkryliśmy, że najlepszym czynnikiem ochronnym jest ekspozycja na łagodne, ale ciągłe źródło zadowolenia. Nie duże, epizodyczne uderzenia uczucia szczęścia” – czytamy w raporcie.
Zasada „końca szczytu” w kontekście uzależnień
Wspomniana zasada „końca szczytu” (ang. peak-end rule) to koncepcja psychologiczna, która odnosi się do sposobu, w jaki ludzie oceniają i zapamiętują doświadczenia emocjonalne. Zwłaszcza te zakończone w sposób szczególny. Zgodnie z tą zasadą, ludzie skłonni są oceniać i pamiętać doświadczenia głównie na podstawie ich kulminacyjnego punktu (szczytu) oraz zakończenia. Pomijają lub pomniejszają znaczenie innych momentów.
Na przykład długi i bolesny zabieg medyczny zakończony kojącym doświadczeniem ulgi według zasady „końca szczytu” zostanie zapamiętany jako mniej bolesny, niż w istocie był. Jego ocena będzie silnie ukształtowana przez zakończenie.
Wpływ nagłych doświadczeń na abstynencję
W kontekście uzależnień od substancji zasada „końca szczytu” ma kluczowe znaczenie. Osoby uzależnione mogą być skłonne do oceny swoich doświadczeń związanych z substancjami psychoaktywnymi na podstawie ich najbardziej intensywnych momentów, ale też ich finału. Czyli jeśli pamiętany silny głód substancji, który zakończony był ulgą po zażyciu, wspomnienie głodu będzie mniej negatywne. Jednak może być też odwrotnie. Jeśli pamiętamy euforię pod wpływem substancji zakończoną np. negatywnym zdarzeniem, możliwe, że zapamiętamy to zdarzenie jako mniej przyjemne. Ten mechanizm może wpływać na decyzje dotyczące dalszego używania substancji psychoaktywnych i ryzyko nawrotu.
Z analiz, które posłużyły do stworzenia wzoru, wynika, że największym zagrożeniem dla abstynencji jest doświadczenie nagłe. Bez względu na to, czy jest negatywne, czy pozytywne. Wstrząsy i zaskoczenia są znacznie trudniejsze niż umiarkowany stan emocjonalny o łagodnym przebiegu — nawet jeśli jest to stan negatywny. Z drugiej strony nagłe zdarzenie pozytywne, które wystąpi po zetknięciu się ze stresorem, może zadziałać jak czynnik ochronny. Stwierdzono również, że stałe źródło pozytywnych bodźców może zrównoważyć trudne emocje wynikające z losowych wydarzeń, do których zalicza się zetknięcie z bodźcami wywołującymi skojarzenia z uzależnieniem. Do źródeł pozytywnych bodźców o charakterze ciągłym zalicza się wsparcie przyjaciół, znajdowanie satysfakcji w pracy, zainteresowaniach oraz życiu społecznym.
Pozytywne podejście do życia może być również rozwijane poprzez terapię poznawczo-behawioralną, indywidualne lub grupowe porady, lub terapię psychologiczną.
Źródło: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0025556424000440
Zostaw swój komentarz:
Dodaj komentarz