Szacuje się, że obecnie 2,3 miliarda osób na całym świecie pije alkohol. Europa przoduje pod względem średniego spożycia na mieszkańca, mimo że od 2010 roku konsumpcja alkoholu na Starym Kontynencie spadła o ponad 10 proc. Jednak WHO przewiduje, że – o ile nie zmienią się aktualne trendy – światowe spożycie alkoholu wzrośnie w ciągu kolejnych 10 lat, zwłaszcza w Azji Południowo-Wschodniej, regionie Zachodniego Pacyfiku i w obu Amerykach.
Ile alkoholu pijemy?
Podczas gdy 2,3 mld osób na świecie spożywa alkohol, ponad połowa światowej populacji (57%, czyli 3,1 mld osób) w wieku 15+ nie piło alkoholu w ciągu ostatnich 12 miesięcy, a 44,5 proc. (prawie 2,5 mld) – nie piło alkoholu nigdy.
Średnie spożycie alkoholu wśród osób, które deklarują picie, wynosi 33 gramy czystego alkoholu etylowego dziennie. Tyle zawierają 2 kieliszki wina (po 150 ml), duże piwo (750 ml) lub dwa kieliszki alkoholi wysokoprocentowych (po 40 ml).
W skali świata, to właśnie alkohole wysokoprocentowe są spożywane najczęściej, co odpowiada 45 proc. całej konsumpcji; na drugim miejscu znajduje się piwo (34 proc.), a następnie wino (12 proc.).
Najwięcej alkoholu piją Europejczycy i Amerykanie – uśredniając odpowiednio 9,8 litra i 8 litrów czystego alkoholu etylowego rocznie. W skali świata ponad ¼ (27%) osób pijących to młodzież w wieku 15-19 lat. Spożycie alkoholu w tej grupie wiekowej jest najwyższe w Europie (44%), obu Amerykach (38%) i regionie Zachodniego Pacyfiku (38%). Badania przeprowadzane wśród uczniów wskazują jednak, że w wielu krajach inicjacja alkoholowa rozpoczyna się przed ukończeniem 15. roku życia, przy niewielkich różnicach pomiędzy chłopcami i dziewczętami.
Spożycie alkoholu w Polsce
Średnia spożycia alkoholu w Polsce jest wyższa niż średnia europejska – według danych WHO w Polsce na jednego mieszkańca przypadało w 2016 roku średnio 10,4 litra czystego alkoholu etylowego, co sprawia, że nasz kraj znajduje się w czołówce europejskich państw pod względem spożycia alkoholu. Z ekspertyzy sporządzonej przez Instytut Psychiatrii i Neurologii wynika, że średnie spożycie alkoholu na jednego mieszkańca w Polsce wynosi 9,4 litra, natomiast w Warszawie jest wyższe od przeciętnego o 50 proc. i wynosi średnio 13,3 litra.
Najczęściej Polacy piją piwo (56%) i wódkę (36%), rzadziej wino (8%), jednak w samej Warszawie większy jest udział w spożyciu win – jest to 25 proc. całej konsumpcji.
Picie ryzykowne i szkodliwe
Picie szkodliwe jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na zdrowie ludzi na całym świecie. W 2016 roku w wyniku szkodliwego spożywania alkoholu na świecie zmarło blisko 3 mln osób (5,3% wszystkich zgonów) – 2,3 mln mężczyzn i 0,7 mln kobiet. Śmiertelność związana z konsumpcją alkoholu jest wyższa niż śmiertelność spowodowana takimi chorobami, jak gruźlica, HIV / AIDS i cukrzyca. Spośród wszystkich zgonów związanych z nadużywaniem alkoholu, najwięcej było skutkiem urazów (28,7%), chorób przewodu pokarmowego (21,3%), chorób sercowo-naczyniowych (19%), chorób zakaźnych (12,9%) i nowotworów (12,6%). Jak podaje PARPA, umieralność kobiet nadużywających alkoholu jest wyższa niż mężczyzn, przy czym główne jej przyczyny to: alkoholowe uszkodzenie wątroby, zapalenie trzustki, wypadki i przemoc, samobójstwa, nowotwory i choroby serca.
Patrząc globalnie, o ile częstotliwość ryzykownego spożywania alkoholu (definiowane przez WHO jako wypicie 60 gram czystego alkoholu etylowego lub więcej przy jednej okazji, przynajmniej raz w miesiącu) w całej populacji spadła z 22,6% w 2000 r. do 18,2% w 2016 r., o tyle pozostaje wciąż wysoka wśród tych osób, które deklarują picie alkoholu. Wskaźnik ten jest bardzo wysoki w Rosji i niektórych krajach europejskich, m.in. Bułgarii, Rumunii i Polsce.
Na całym świecie częstotliwość ryzykownego spożycia alkoholu jest niższa wśród nastolatków (w grupie wiekowej 15-19 lat) niż w całej populacji, a najwyższa wśród młodych dorosłych – osób w przedziale wieku 20-24. Z wyjątkiem krajów wschodniej część basenu Morza Śródziemnego, picie ryzykowne wśród osób spożywających alkohol w wieku 15-24, jest częstsze niż w populacji ogólnej.
Wg szacunków Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych kilkanaście procent dorosłych Polaków spożywa alkohol problemowo. Biorąc z kolei pod uwagę zalecenia WHO odnośnie do określania danych szacunkowych dotyczących populacji osób, u których występują różne kategorie problemów związanych z nadużywaniem alkoholu, można przyjąć, że w samej tylko Warszawie osób pijących ryzykownie może być ok. 118 tys., natomiast pijących szkodliwie – ok. 84 tys.
Czytaj też: Co to znaczy pić ryzykownie lub szkodliwie?
Skala uzależnienia od alkoholu
Szacuje się, że w skali światowej 237 mln mężczyzn i 46 mln kobiet cierpi na zaburzenia związane z używaniem alkoholu, zwłaszcza w Europie (14,8% mężczyzn i 3,5% kobiet) oraz obu Amerykach (11,5% mężczyzn i 5,1% kobiet). Zaburzenia związane z używaniem alkoholu są częstsze w krajach o wysokich dochodach na jednego mieszkańca.
Z najnowszych badań wynika także, że nadużywanie alkoholu dotyczy ponad 2,5 mln Polaków. W rodzinach z problemem alkoholowym żyje 3-4 mln osób, w tym 1,5-2 mln dzieci. Z kolei 700-900 tys. osób w naszym kraju jest uzależnionych od alkoholu.
Czytaj też: Jak piją warszawiacy?
Źródło:
„Global status report on alcohol and health 2018”, WHO, 2018
„Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych m. st. Warszawy w 2019 roku”