Uzależnienie od alkoholu to nie tylko kwestia zachowań czy środowiska. To także głęboko zakorzenione zmiany w funkcjonowaniu mózgu, które wpływają na sposób podejmowania decyzji, kontrolowania impulsów i przetwarzania nagrody. Nowe badania wykorzystują funkcjonalny rezonans magnetyczny (fMRI). Rzucają one światło na to, jak wzorce połączeń neuronalnych w spoczynku są powiązane z konkretnymi cechami psychologicznymi i behawioralnymi typowymi dla uzależnienia.
Badanie opublikowane w czerwcu 2025 roku analizuje wzorce funkcjonalnych połączeń mózgowych związanych z cechami uzależnienia od alkoholu, wykorzystując model trzech sieci (Triple Network Model).
Mózg w spoczynku – czyli kiedy myślimy, że nie myślimy
Funkcjonalny rezonans magnetyczny w stanie spoczynku (resting-state fMRI) to metoda pozwalająca ocenić, jak różne regiony mózgu komunikują się ze sobą, nawet gdy nie wykonujemy żadnego zadania. U osób z zaburzeniami związanymi z używaniem alkoholu wykryto wyraźne odchylenia od wzorców charakterystycznych dla populacji ogólnej.
Zmiany te nie mają charakteru przypadkowego. Są powiązane z takimi cechami, jak impulsywność, skłonność do ryzykownych decyzji, obniżona kontrola poznawcza czy większa wrażliwość na sygnały związane z nagrodą. To właśnie te elementy składają się na tzw. profil podatności na uzależnienie.
Kluczowe obszary i sieci mózgowe
W analizie wzięto pod uwagę dane z dużej bazy badawczej (Human Connectome Project), obejmujące ponad 1400 osób. Użyto skomplikowanych metod statystycznych i modelowania multipoziomowego, by powiązać cechy kliniczne i psychologiczne z aktywnością w określonych sieciach mózgowych.
Najsilniejsze zależności zaobserwowano między objawami AUD (AUD – alcohol use disorder) a funkcjonowaniem:
- sieci istotności (salience network) – odpowiadającej za wykrywanie bodźców ważnych z punktu widzenia emocji i motywacji,
- sieci czołowo-ciemieniowej – związanej z kontrolą wykonawczą i zdolnością do hamowania niepożądanych reakcji,
- obszarów korowo-limbicznych, odgrywających rolę w przetwarzaniu nagrody, emocji i pamięci.
Zaburzenia w tych sieciach korelowały też z predyspozycjami do rozwinięcia uzależnienia. Np. z podwyższonym poziomem impulsywności czy trudnością w przewidywaniu konsekwencji własnych działań.
Znaczenie kliniczne i terapeutyczne
Zrozumienie wzorców funkcjonalnych połączeń mózgowych może mieć ogromne znaczenie dla opracowywania bardziej precyzyjnych strategii leczenia. Umożliwia identyfikację osób szczególnie narażonych na uzależnienie, zanim jeszcze pojawią się jego pełnoobjawowe symptomy. Może również wspierać rozwój terapii personalizowanych – ukierunkowanych nie tylko na zachowanie, ale i na konkretne deficyty poznawcze czy zaburzenia regulacji emocji.
Tego typu biomarkery neurofunkcjonalne stają się coraz istotniejszym narzędziem zarówno w badaniach klinicznych, jak i w praktyce psychiatrycznej. Choć wciąż wymagają dalszej walidacji, już dziś pokazują, że uzależnienie od alkoholu ma swoje wyraźne „odciski palców” w mózgu.
Źródło:
Zostaw swój komentarz:
Dodaj komentarz