Pracujące matki piją coraz więcej alkoholu. Wyniki badań

W ostatnich dwóch dekadach obserwuje się istotny wzrost częstotliwości i ilości spożywanego alkoholu wśród kobiet w wieku 30–60 lat. Zjawisko to szczególnie silnie zaznacza się wśród pracujących matek, które codziennie godzą obowiązki zawodowe z opieką nad dziećmi i prowadzeniem domu. Nowy przegląd systematyczny łączy dane z 22 badań (15 ilościowych i 7 jakościowych). Oferuje pierwszą tak szeroką analizę wzorców picia alkoholu w tej grupie, a także ich społecznych i psychologicznych uwarunkowań.

Dlaczego pracujące matki piją coraz więcej alkoholu?

Dane zawarte w przeglądzie wskazują jednoznacznie: kobiety, które są jednocześnie matkami i aktywnymi zawodowo pracownicami, częściej piją alkohol, sięgają po większe ilości jednorazowo. Także częściej angażują się w ryzykowne wzorce picia, takie jak binge drinking. Wcześniej zakładano, że rola matki pełni funkcję „ochronną” na konsumpcję alkoholu. Okazuje się jednak, że w tym kontekście nie wystarcza jako bariera.

Za rosnącym spożyciem stoją głównie czynniki stresowe. Przeciążenie obowiązkami, niemożność pogodzenia ról, brak wsparcia oraz normy społeczne, które nadal promują ideał „matki doskonałej”, całkowicie oddanej dzieciom i domowi, a jednocześnie sprawnej i zaangażowanej zawodowo. Alkohol często pełni funkcję „zaworu bezpieczeństwa”. Pozwala on na chwilowe odreagowanie, symbolicznie wyznacza moment odpoczynku. W przekazach medialnych bywa przedstawiany jako „nagroda” za ciężki dzień.

Praca i macierzyństwo jako czynniki ryzyka

Wykazano, że już sama obecność pracy zawodowej zwiększa prawdopodobieństwo spożywania alkoholu, niezależnie od statusu związku. Co więcej, poziom zatrudnienia również ma znaczenie. Osoby samozatrudnione oraz pracujące w niepełnym wymiarze godzin częściej deklarowały spożywanie większych ilości alkoholu. Uwagę badaczy przyciągnęły także matki samotnie wychowujące dzieci. Ich ryzyko nadużywania alkoholu było wyższe niż w przypadku kobiet pozostających w związkach.

Interesującym ujęciem jest kontekst społeczno-kulturowy. Analiza międzykrajowa wykazała, że w krajach o wyższym poziomie równości płci i lepszym dostosowaniu polityki rodzinnej do potrzeb pracujących kobiet, ryzyko nadużywania alkoholu było wyraźnie niższe.

Alkohol wśród matek – niebezpieczny rytuał

Badania jakościowe ukazują alkohol jako element codziennych rytuałów, który pomaga wytyczyć granice między obowiązkami zawodowymi, rodzinnymi a przestrzenią osobistą. Dla wielu kobiet kieliszek wina wieczorem symbolizuje moment wyłączenia się z roli matki i pracownicy. Często jednak granica między okazjonalnym a regularnym piciem zaciera się.

Pracujące matki podkreślają, że ich relacja z alkoholem jest silnie uwarunkowana normami płciowymi i społecznymi oczekiwaniami. Wiele z nich stara się kontrolować spożycie, by pozostać w zgodzie z obrazem „odpowiedzialnej” matki. Picie staje się czynnością zrytualizowaną, wpisaną w domowe życie i często niewidoczną – również dla samych kobiet.

Społeczne wsparcie ma znaczenie

Czynnikiem chroniącym przed ryzykownym wzorcem picia okazuje się wsparcie ze strony partnera lub bliskich. Kobiety, które miały poczucie równomiernego podziału obowiązków domowych lub mogły liczyć na pomoc emocjonalną, rzadziej deklarowały chęć sięgania po alkohol jako sposób radzenia sobie ze stresem. Odwrotnie – w sytuacji braku wsparcia, alkohol łatwo stawał się środkiem kompensującym frustrację i przeciążenie.

Zebrane dane rzucają nowe światło na spożycie alkoholu wśród kobiet. Ukazują je jako złożone zjawisko, którego nie można analizować w oderwaniu od ról społecznych, obciążeń i oczekiwań kulturowych. Oznacza to, że skuteczna profilaktyka powinna wykraczać poza indywidualne podejście i uwzględniać działania systemowe. Chodzi o promowanie partnerskiego podziału obowiązków, wspieranie matek w miejscu pracy, wzmacnianie polityk prorodzinnych i równościowych. Konieczne jest także krytyczne przyjrzenie się roli marketingu alkoholu. Coraz częściej jest on kierowany do kobiet jako symbol niezależności i „zasłużonej przyjemności”.

Źródło: „Dissolving contradictory demands: A systematic review of alcohol use of working mothers„, Science Direct