Czy osoby z ciężkim zespołem uzależnienia od alkoholu (SAUD) dokonują bardziej utylitarnych decyzji moralnych? Oznaczałoby to, że skupiają się na skutkach działań, zamiast kierować się zasadami moralnymi. Wcześniejsze badania sugerowały, że tak właśnie jest. Jednak nowe podejście badawcze, wykorzystujące bardziej zaawansowany model oceny decyzji moralnych – model CNI – pokazuje, że prawda może być bardziej złożona.
Jak uzależnienie wpływa na podejmowanie decyzji moralnych?
Klasyczne badania nad moralnością często opierają się na dylematach, takich jak słynny problem wagonika. Decyzje moralne zależą tam od wyboru: działanie (np. poświęcenie jednej osoby, by uratować pięć) lub pozostawienie sytuacji bez interwencji.
Takie podejście sugeruje, że moralność dzieli się na dwa rodzaje:
- Deontologiczną – opartą na zasadach moralnych.
- Utylitarną – skoncentrowaną na skutkach działań.
Wcześniejsze badania wykazały, że osoby z SAUD częściej podejmują decyzje utylitarne. Sugerowano, że mogą być mniej wrażliwe na normy moralne z powodu osłabionych emocji, ale nadal potrafią oceniać konsekwencje swoich działań. Jednak te wnioski mogły wynikać z ograniczeń w metodach badawczych.
Nowe badania nad moralnością u osób uzależnionych
Nowe badanie skupiło się na bardziej złożonym modelu CNI. Ocenia on decyzje moralne na podstawie trzech elementów:
- Wrażliwości na konsekwencje – jak bardzo osoba bierze pod uwagę skutki swojego działania.
- Wrażliwości na normy moralne – jak silnie trzyma się zasad etycznych.
- Tendencji do działania lub zaniechania – czy częściej wybiera działanie, czy unika ingerencji.
W eksperymencie wzięło udział 34 pacjentów z SAUD oraz 34 zdrowe osoby. Uczestnicy rozwiązywali 48 dylematów moralnych, pozwalających ocenić trzy powyższe elementy. Dodatkowo badano ich zdolności społeczne, takie jak empatia i umiejętność rozumienia innych.
Badanie obaliło wcześniejsze wnioski o „utylitarnej moralności” u osób z SAUD. Wyniki pokazały, że osoby te nie były bardziej wrażliwe na konsekwencje swoich decyzji niż zdrowi uczestnicy. Jednocześnie wykazywały mniejszą wrażliwość na normy moralne. Może to świadczyć o trudnościach w przestrzeganiu zasad etycznych.
Dodatkowo osoby z SAUD częściej decydowały się na działanie, nawet jeśli wiązało się to z ryzykiem. Sugeruje to, że ich osądy moralne są wynikiem osłabienia wrażliwości na normy oraz większej skłonności do działania. Może to wpływać na ich relacje z innymi i być jedną z przyczyn izolacji społecznej, często obserwowanej w tej grupie.
Wnioski z badań – jak poprawić terapię uzależnień?
Zrozumienie tych mechanizmów może pomóc w opracowaniu nowych metod terapii dla osób uzależnionych. Skupienie się na odbudowie zdolności do przestrzegania norm moralnych i podejmowania zrównoważonych decyzji mogłoby poprawić ich funkcjonowanie w społeczeństwie. Decyzje moralne mogą stać się nowym punktem wyjścia w terapii uzależnień.
Źródło: „Czy poważne zaburzenie związane z używaniem alkoholu jest rzeczywiście związane ze zwiększonym utylitarnym osądem moralnym? Eksploracja przy użyciu modelu CNI„, Uzależnienie od narkotyków i alkoholu, Tom 264, 1 listopada 2024
Zostaw swój komentarz:
Dodaj komentarz