Rozważając kwestie efektywnej polityki narkotykowej trzeba uwzględnić fakt, że szybko zmieniająca się sytuacja narkotykowa w krajach europejskich nieustannie stwarza nowe wyzwania w zakresie ograniczania szkód i informowania o ryzyku. Nowe przeszkody dla rozwoju i wdrażania usług mających na celu ograniczenie szkód związanych z korzystaniem z substancji psychoaktywnych wynika przede wszystkim z większej różnorodności i dostępności substancji. O tym, jak rozwój w tym obszarze napędzany tworzeniem rekreacyjnych rynków konopi indyjskich w obu Amerykach, a także większe zainteresowanie komercyjnym tworzeniem produktów konsumenckich zawierających ekstrakty z konopi indyjskich wpływa na kształtowanie wyzwań związanych z nowymi formami i zastosowaniami tej substancji rozmawiamy z Elżbietą Grabarczyk-Ponimasz, psychologiem i specjalistką psychoterapii uzależnień z ponad 20-letnim doświadczeniem.
Redakcja: Porozmawiajmy najpierw o tym, jaki jest zakres krajowych polityk dotyczących konopi indyjskich w krajach europejskich.
Elżbieta Grabarczyk-Ponimasz: Zacznijmy od tego, że konopie indyjskie nadal są najpowszechniej używanym niedozwolonym środkiem odurzającym. Wskazuje na to fakt, że zaledwie trzy lata temu skonfiskowane ilości haszyszu i marihuany osiągnęły poziom najwyższy od 10 lat, co potwierdza też utrzymującą się wysoką dostępność tego narkotyku. Uzależnienie od konopi indyjskich stanowi znaczną część nowych zgłoszeń na leczenie uzależnienia od narkotyków w Europie. Zauważalnym trendem jest więc w tej sytuacji stopniowe rozszerzanie zakresu krajowych polityk dotyczących konopi indyjskich na terenie kontynentu europejskiego. Obecnie zaczynają one obejmować nie tylko kontrolę marihuany czy regulację niektórych form konopi indyjskich używanych do celów terapeutycznych, ale także nadzór nad pojawianiem się nowych produktów handlowych, które zawierają pochodne konopi indyjskich i kuszą potencjalnych użytkowników dostępnością, pozorną nieszkodliwością lub jakimiś szczególnymi, dodatkowymi właściwościami. W związku z tym niektóre państwa członkowskie UE, na przykład Malta, Niemcy, Holandia, Luksemburg jako jedne z pierwszych zmieniły swoje podejście polityczne do używania konopi indyjskich w celach rekreacyjnych.
Czy we wszystkich krajach sytuacja wygląda podobnie?
Niekoniecznie. W poszczególnych państwach sytuacja jest dość zróżnicowana. W przeprowadzonym niedawno przez Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA) przeglądzie wyraźnie była widoczna zwiększona dostępność terapii psychospołecznych, takich jak na przykład terapie w nurcie poznawczo-behawioralnym, dla osób doświadczających problemów z używaniem konopi indyjskich. Stwierdzono jednak jednoznacznie, że bez wątpienia istnieje potrzeba lepszego zrozumienia czy oraz w jakim stopniu użytkownicy konopi indyjskich szukają pomocy w rozwiązywaniu swoich problemów oraz jakie rodzaje usług będą odpowiednie do zaspokojenia ich potrzeb w tym obszarze.
Jakie niebezpieczne zjawiska udało się zauważyć?
Wyraźna jest rosnąca różnorodność dostępnych dla użytkowników produktów konopi indyjskich. Produkty znajdujące się w obiegu handlowym obejmują wyciągi i produkty jadalne o dużej sile działania. To główny powód, dla którego wiązano je z przypadkami ostrych zatruć na szpitalnych oddziałach ratunkowych. Kilka lata temu odnotowano ogólny wzrost liczby doniesień o materiałach ziołowych, w których wykryto obecność THC lub innych naturalnych kannabinoidów wraz z syntetycznymi kannabinoidami. Może to oznaczać, że produkty konopi indyjskich, zwykle o niskiej zawartości THC, są przez producentów i dilerów fałszowane silnymi syntetycznymi kannabinoidami. Zafałszowane materiały ziołowe mogą wyglądać jak naturalne konopie indyjskie i dlatego mogą być błędnie sprzedawane jako konopie indyjskie niczego niepodejrzewającym konsumentom. Dlatego w przypadku zatruć tak ogromne znaczenie ma analiza toksykologiczna umożliwiająca wykrycie tych substancji.
Czy używanie tych środków rzeczywiście jest niebezpieczne?
Trzeba wziąć pod uwagę, że niektóre syntetyczne kannabinoidy są niezwykle silne, przez co mogą prowadzić do przedawkowania, także ze skutkiem śmiertelnym. Produkty te stwarzają ryzyko ze względu na zawartość THC i możliwość pomylenia ich z legalnymi produktami komercyjnymi, zwłaszcza przez dzieci. Część z tych produktów jadalnych jest dostępna w opakowaniach przypominających zwyczajne produkty spożywcze dostępne w handlu, ale niektóre przebadane próbki zawierały również syntetyczne kannabinoidy, co dodatkowo zwiększa ryzyko zdrowotne z nimi związane.
Czy możemy podać przykład takich syntetycznych substancji?
Przykładem jest heksahydrokannabinol (HHC), pierwszy półsyntetyczny kannabinoid. W krajach Europejskich jest obecny od maja 2022 roku. Pod względem chemicznym HHC jest podobny do delta-9-tetrahydrokannabinolu, czyli głównej substancji psychoaktywnej w konopiach indyjskich i wydaje się mieć zasadniczo bardzo podobne do niej działanie. Może być rozpylany lub mieszany z marihuaną o niskiej zawartości THC, która może wyglądać i pachnieć podobnie jak zwykła marihuana. Jednak to tylko domysły i zapewnienia dilerów, ponieważ jak dotąd ani farmakologiczne, ani toksykologiczne działanie HHC u ludzi nie zostało szczegółowo zbadane. Obecność HHC stwierdzono aż w dwóch trzecich państw członkowskich UE, a w niektórych państwach wprowadzono go do obrotu handlowego i sprzedawano jako „legalną” alternatywę konopi indyjskich. Zawartość tej substancji stwierdzono również w vape’ach i produktach spożywczych.
W jaki sposób poszczególne kraje radzą sobie z wyzwaniami wynikającymi z tych zjawisk?
Podejście jest bardzo zróżnicowane. W Niemczech planuje się zezwolić na uprawę konopi w domu i w niekomercyjnych klubach. W Luksemburg zamierza się zezwolić na uprawę w domu. Zarówno Niemcy, jak i Luksemburg w późniejszym terminie przewidują opracowanie systemu sprzedaży. Z kolei Holandia postawiła na pilotaż modelu zamkniętego łańcucha dostaw konopi indyjskich do coffeshopów, czyli kawiarni sprzedających marihuanę i haszysz. Nasz południowy sąsiad, czyli Czechy, ogłosiły plany dotyczące regulowanego i opodatkowanego systemu dystrybucji. Szwajcaria, choć niebędąca w UE, rozpoczęła zatwierdzanie badań pilotażowych dotyczących sprzedaży lub innych systemów dystrybucji dla określonych mieszkańców w niektórych miastach.
Jakieś podsumowanie?
Niezależnie od zauważalnego charakteru zmiany polityki poszczególnych państw w tym obszarze, na ocenę jej długofalowego wpływu trzeba poczekać. Na pewno będzie ona zależeć od istnienia dobrej jakości danych wyjściowych niezbędnych do bieżącego monitorowania i oceny sytuacji.
Elżbieta Grabarczyk-Ponimasz – psycholog z ponad 20-letnim doświadczeniem w pracy terapeutycznej i szkoleniowej, certyfikowana specjalistka psychoterapii uzależnień i mediatorka. Autorka e-booków oraz licznych artykułów popularyzujących wiedzę z zakresu psychologii i psychoterapii, a szczególnie przeciwdziałania dyskryminacji i przemocy. Przez kilkanaście lat pracowała w Ośrodku Rehabilitacyjnym dla Uzależnionych od Substancji Psychoaktywnych „Wapienica” w Bielsku-Białej. Współpracowała z Młodzieżowym Ośrodkiem Rehabilitacyjnym Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności w Kazuniu-Bielanach oraz Krótkoterminowym Ośrodkiem Leczenia Terapii i Rehabilitacji Uzależnień w Warszawie. Doświadczenie zdobywała również w poradniach zdrowia psychicznego i oddziałach szpitalnych, a także uczestnicząc w różnorodnych projektach. Obecnie pracuje w Poradni Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia na warszawskim Mokotowie oraz prowadzi własną praktykę terapeutyczną, w której udziela wsparcia osobom znajdującym się w kryzysowych momentach życia i borykającym się z trudnościami interpersonalnymi, zaburzeniami nerwicowymi, depresją, a także uzależnieniami i współuzależnieniem.
Zostaw swój komentarz:
Dodaj komentarz