Skip to main content
Mężczyzna nad laptopem z kartą kredytową w ręku
6 czerwca 2024

Kompulsywne kupowanie często jest racjonalizowane i traktowane jako brak gospodarności lub nieumiejętność oszczędzania. Można pokusić się o stwierdzenie, że każdemu człowiekowi zdarza się zaangażować w zakupy, które wyłamują się z „normalnego” schematu, nie są do końca przemyślane oraz zaplanowane. Zdarzają się też takie, które są dokonywane w celu zrekompensowania negatywnych doświadczeń i towarzyszących im emocji. Jeśli jednak nie jest to sporadyczne, a skłonność do nieplanowanych zakupów rośnie, może to prowadzić do negatywnych konsekwencji w zakresie funkcjonowania danej osoby.

Kompulsywne kupowanie – definicja

Kompulsywne kupowanie definiuje się jako przymus kupowania połączony z całkowitą lub częściową utratą kontroli. Zaburzenie to powoduje wiele szkód, m. in. cierpienie, silne poczucie winy, kłopoty finansowe i społeczne.

Objawy kompulsywnego kupowania

Co może świadczyć o występowaniu kompulsywnego kupowania? W literaturze wymienia się trzy podstawowe objawy świadczące o tym zaburzeniu:

  • Niepokój związany z kupowaniem lub odruch (impuls) kupowania odczuwany jako nieodparty, narzucający się albo bezsensowny.
  • Zakupy przekraczają możliwości finansowe danej osoby.
  • Akt kupowania powoduje znaczny stres, stratę czasu. Wpływa w istotny sposób na funkcjonowanie społeczne i zawodowe lub jest przyczyną problemów finansowych (zadłużenie, bankructwo).

Inne zachowania, które mogą świadczyć o nieprawidłowościach w tym obszarze

  • osobie zdarza się kupować tylko i wyłącznie w celu poprawy samopoczucia,
  • zakup czegokolwiek powoduje krótkotrwały stan podniecenia,
  • osoba tłumaczy zakup przedmiotów, na które jej nie stać „byciem dla siebie dobrą”, „nagradzaniem siebie”, „dbaniem o siebie”
  • dokonując dużych zakupów i płacąc kartą kredytową, osoba szybko osiąga zadowolenie. Jednocześnie odsuwa w czasie mniej przyjemne konsekwencje swojego postępowania,
  • dokonując zakupów osoba ma poczucie winy albo łapie się na tym, że znowu powtórzyło się takie zachowanie,
  • większość zakupów dokonuje w samotności, traktując to jako swoje „grzeszne” zachowanie,
  • okłamuje bliskich w temacie wydawanych pieniędzy i kupowanych rzeczy,
  • osoba często opuszcza pracę lub szkołę i nie wywiązuje się ze zobowiązań, spędzając ten czas na zakupach,
  • osobie zdarzają się impulsywne zakupy kosztem ograniczenia wydatków na rzeczy potrzebne,
  • ma miejsce upośledzenie kontroli nad powstrzymywaniem się od zakupów oraz nad długością i częstotliwością czasu poświęcanego na zakupy,
  • występuje niepokój, rozdrażnienie czy gorsze samopoczucie przy próbach ograniczenia możliwości dokonywania zakupów. Stany te ustępują z chwilą pojawienia się możliwości realizowania planów zakupowych,
  • postępujące zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności lub dotychczasowych zainteresowań na rzecz dokonywania zakupów i zdobywania na nie środków finansowych,
  • kontynuowanie zakupów mimo szkodliwych następstw (fizycznych, psychicznych i społecznych), o których wiadomo, że mają związek z ich dokonywaniem.

Inne sygnały

Przed dokonaniem zakupów osoba mająca problem na tym tle doświadcza silnego pobudzenia. Czuje irytację i złość, gdy zrobienie zakupów nie jest możliwe. Kiedy jednak jej potrzeby zostaną zrealizowane, ma poczucie ulgi i osiągniętej przyjemności lub nawet euforii.

Osoby z kompulsją kupowania wykazują szereg nietypowych zachowań związanych z tym zachowaniem. To m.in. częste zwracanie zakupionych przedmiotów, nierozpakowywanie zakupionych rzeczy, nieusuwanie metek z ubrań. Często osoby te wykazują także skłonność do kupowania przedmiotów tzw. ekskluzywnych.

Źródła:

Zaburzenia uprawiania hazardu i inne tak zwane nałogi behawioralne” Redakcja naukowa: Bogusław Habrat, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2016

„Uzależnienia behawioralne”, Lidia Cierpiałkowska, Iwona Grzegorzewska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018

Zostaw swój komentarz:

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Mogą Cię zainteresować:

Mężczyzna za laptopem

Konsekwencje kompulsywnych zachowań seksualnych

Mężczyzna z laptopem moczy nogi w jeziorze

Konsekwencje problemowego zaangażowania w pracę

żetony, domek i kluczyki do samochodu na czarnym tle

Konsekwencje uzależnienia od hazardu

The owner of this website has made a commitment to accessibility and inclusion, please report any problems that you encounter using the contact form on this website. This site uses the WP ADA Compliance Check plugin to enhance accessibility.