Dopalacze nie są grupą substancji wyróżniającą się konkretnym działaniem na ośrodkowy układ nerwowy. Ich wspólnym mianownikiem jest status prawny. Dopalacze to bowiem substancje, używki, które działają w sposób zbliżony do narkotyków, ale zawierają w składzie substancje, których prawo nie zdążyło jeszcze zakazać. Dlatego wiele z nich jest legalnie dostępnych.
Pierwsze dopalacze pojawiły się w Polsce w 2008 roku. Wiele zmieniła ustawa z 2018 roku o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii – dzięki tej zmianie przepisów istnieje możliwość szybszego i sprawniejszego delegalizowania kolejnych dopalaczy.
Mówi się o nich „nowe substancje psychoaktywne”, inaczej NSP. Celem wykreowania nowych stymulantów jest naśladowanie działania znanych, wymienionych „klasycznych” środków. Rzadko kiedy jednak wyraźnie określony jest skład komponentów, co niejednokrotnie utrudnia udzielenie pomocy osobie, która nadużyła takiej substancji. Dodatkowo producenci często modyfikują skład chemiczny dopalaczy, aby ominąć przepisy prawa dotyczące substancji kontrolowanych. To oznacza, że użytkownicy często nie mają pewności, co dokładnie zażywają.
Dopalacze można podzielić na kilka głównych grup, które różnią się składem chemicznym oraz efektami, jakie wywołują.
Rodzaje dopalaczy
Syntetyczne kannabinoidy: naśladują działanie THC, głównego psychoaktywnego składnika marihuany. Mogą powodować euforię, zmienione postrzeganie, relaksację, ale także lęki, paranoję, problemy z pamięcią i ryzyko poważnych komplikacji zdrowotnych.
Syntetyczne stymulanty: takie, jak mefedron czy metylon. Mają działanie podobne do amfetaminy i kokainy, powodując euforię, zwiększoną aktywność, pobudzenie, ale mogą także prowadzić do agresji, halucynacji, wysokiego ciśnienia krwi, hipertermii i innych poważnych problemów zdrowotnych.
Syntetyczne halucynogeny (psychodeliki): naśladują działanie LSD lub psylocybiny. Powodują zmienione postrzeganie rzeczywistości, wizualne i słuchowe halucynacje, zmiany nastroju i myślenia. Mogą wywołać nieprzewidywalne reakcje, w tym lęk, ataki paniki i psychozę.
Syntetyczne opioidy: takie, jak fentanyl i jego pochodne. Są to potężne środki przeciwbólowe, znacznie silniejsze od morfiny. Mogą powodować głęboką euforię, ale ze względu na bardzo wysoki potencjał wywołania depresji oddechowej, są wyjątkowo niebezpieczne i często prowadzą do przedawkowania oraz śmierci.
Inne syntetyczne substancje psychoaktywne: grupa ta obejmuje szeroki zakres substancji, które nie pasują do powyższych kategorii, ale mają różnorodne efekty psychoaktywne. Mogą one wpływać na nastrój, percepcję, świadomość i zachowanie na wiele różnych sposobów.
Ważne jest, aby pamiętać, że dopalacze są niebezpieczne, ponieważ ich skład, czystość i stężenie są często nieznane, co znacząco zwiększa ryzyko poważnych skutków zdrowotnych, w tym zatrucia, trwałego uszkodzenia zdrowia lub śmierci.
Źródła:
„Nowe substancje psychoaktywne w Europie. Skala zjawiska i przeciwdziałanie”, Artur Malczewski, Michał Kidawa, 2019
Standardy postępowania wobec osób używających nowych substancji psychoaktywnych (NSP), Poradnik dla pracowników medycznych pod redakcją Marcina Wojnara, Warszawa 2018
„Haj, czyli jak nie szkodzić sobie i innym”, Damian „Mestosław” Sobczyk, Bartek Przybyszewski, Wydawnictwo Altenberg, Warszawa 2022
Zostaw swój komentarz:
Dodaj komentarz