Skip to main content
DDA
24 kwietnia 2019

Dzieci, które wychowują się w rodzinach alkoholowych, aby przetrwać bardzo często przyjmują pewne wzory funkcjonowania – role przystosowawcze, które są swego rodzaju mechanizmem obronnym i schronieniem przed otaczającą rzeczywistością. Kim są Bohater rodziny, Kozioł ofiarny, Aniołek i Maskotka?

Zwykle dzieci wchodzą w więcej niż jedną rolę. „Czyste typy” z punktu widzenia tej charakterystyki zdarzają się niezwykle rzadko.

Bohater rodziny
Tę rolę przyjmuje najczęściej najstarsze dziecko w rodzinie, które staje się poniekąd głową rodziny. Takie dziecko nie sprawia żadnych kłopotów i jest nad wyraz dojrzałe, nadodpowiedzialne i nadobowiązkowe. Znakomicie się uczy, przejmuje obowiązki rodziców, a przy tym zaniedbuje samego siebie, ponieważ ma małą świadomość własnych pragnień i potrzeb. Kwestionuje też istnienie swoich zdolności czy talentów, więc ich nie rozwija. Wiele potrafi i wiele osiąga, ale wciąż ma nieadekwatnie niską samoocenę i znaczne braki w sferze poczucia własnej wartości. Jego obraz siebie jest nieprawdziwy, bowiem kształtują go zaburzeni rodzice. W taki właśnie sposób rodzi się w nim podatność na stany depresyjne, nerwice, załamania psychiczne.

Bohater, nauczony w domu przesadnej troski o innych, przekłada to na relacje w dorosłym życiu. Szuka kogoś, kim mógłby się zajmować i zarazem kontrolować, bo wtedy czuje się ważny i na swoim miejscu. Okazuje się, że bardzo często bohaterowie wybierają kierunki edukacji i zawody związane z opieką i pomaganiem.

Jakimi są pracownikami? Dążącymi do perfekcji, przesadnie zaangażowanymi, gotowymi podjąć dodatkowe obowiązki czy wziąć na siebie odpowiedzialność za „niewdzięczne” zadania ,wciąż jednak czując się niekompetentnymi i niepewnymi co do swojej pozycji. Bohater ma poczucie, że  powinien dać sobie radę ze wszystkim i pomóc każdemu w potrzebie – nawet jeśli nie zostanie to w żaden sposób docenione.

Kozioł ofiarny
W tę rolę wchodzi często „kolejne” dziecko, młodsze od bohatera. I jest jego swoistym przeciwieństwem. Kozioł ofiarny to zły uczeń, wagarowicz, dziecko uciekające z domu czy stosujące przemoc i używki. To jego sposób na bycie zauważonym przez rodziców. Skupiając w ten sposób uwagę, rodzina zapomina o głównej przyczynie leżącej u podstaw zachowania kozła ofiarnego – alkoholizmie w rodzinie.

Dorosły kozioł ofiarny przepełniony jest poczuciem winy i krzywdy, samotnością, lękiem i złością. Bardzo często boi się bliskości, ciepła, miłości… Uważa, że jest niewiele wart i nie zasługuje na szeroko pojęte dobro. Poza sferą uczuć również jego wejście w dorosłość w sferze społecznej wiąże się z niepowodzeniami. Często próby ukończenia szkoły, znalezienia i utrzymania pracy, nawiązania i utrzymania stałego związku kończą się kolejnymi porażkami.

Aniołek
Zwany też „niewidzialnym dzieckiem”, „dzieckiem we mgle” czy „zagubionym dzieckiem”. To rola, w którą wchodzą dzieci niezwykle wrażliwe. Aniołki izolują się od rodziny, przemocy i niepewności uciekając w świat wyobraźni: książek, muzyki czy innego rodzaju aktywności w samotności, tym samym niewiele wymagając od otoczenia. Z wiekiem coraz bardziej boją się świata realnego i nie potrafią się w nim poruszać. Mają problemy w relacjach społecznych. Bardzo często trzymają się na uboczu.

Dorosłe aniołki nie potrafią budować satysfakcjonujących relacji i związków uczuciowych. Nie angażują się, ponieważ nikt nigdy od nich tego nie oczekiwał. Wiele osób, które przyjęły tę rolę w dzieciństwie, popada w uzależnienia, zwłaszcza od substancji psychoaktywnych, które pomagają uciekać w świat marzeń.

Maskotka
To rola, którą zazwyczaj przyjmuje najmłodsze dziecko w rodzinie. Dość naturalnie, jako najmłodsze, jest cały czas w centrum uwagi i zainteresowania rodziny. Otrzymuje przez to etykietkę „ukochanej córeczki/synka”. Często dziecko, które funkcjonuje w tej roli, nazywa się również „błaznem”, którego zadaniem jest rozładowywanie rodzinnych napięć przez śmiech. Dziecko dba o to, by w domu było wesoło – robi śmieszne miny, przedrzeźnia, rozbawia. Jednocześnie jednak przeżywa rozpacz i wewnętrznie drży ze strachu przed rodzicem – tyranem.

Maskotka w dorosłym życiu uśmiechem maskuje lęk, smutek i osamotnienie. Jest osobą nieśmiałą, więc hałaśliwie żartuje z siebie i z czego się da. Ze względu na niską odporność na stres nierzadko sięga po używki.

Czytaj też: Dzieci z rodzin alkoholowych

Źródła:

Publikacja Stowarzyszenia „Od-do” pt. „Razem w trosce o DDA”, http://www.od-do.org/wpcms/wp-content/uploads/Razem-w-trosce_POL.pdf
Broszury opracowane przez Instytutu Psychologii Zdrowia i Trzeźwości

Zostaw swój komentarz:

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Mogą Cię zainteresować:

Dłoń odmawia alkoholu

Czy istnieje bezpieczne picie?

Oś jelito-wątroba-mózg i zaburzenia związane z alkoholem

Jak sen wpływa na spożywanie alkoholu przez młodzież i młodych dorosłych?

Picie alkoholu a ryzyko samobójstwa: analiza zależności z uwzględnieniem płci

The owner of this website has made a commitment to accessibility and inclusion, please report any problems that you encounter using the contact form on this website. This site uses the WP ADA Compliance Check plugin to enhance accessibility.