Alkohol oddziałuje na układ sercowo-naczyniowy w zależności od wielu czynników: genetycznych, społeczno-ekonomicznych czy etnicznych. Dodatkowo, czynnikiem determinującym skutki jego spożywania jest wiek, w tym wiek serca, oraz choroby organizmu.
Alkohol a ciśnienie krwi i nadciśnienie tętnicze
U zdrowych osób dorosłych spożywanie niewielkich lub umiarkowanych ilości alkoholu zazwyczaj nie ma krótkoterminowego istotnego wpływu na hemodynamikę lub ciśnienie krwi. Jednak jego spożywanie może zwiększyć ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego nawet o 30 proc. Alkohol powoduje gromadzenie się blaszek miażdżycowych w tętnicach i ich zacieśnianie. Dodatkowym czynnikiem zwiększającym ryzyko jest stres oksydacyjny, czyli brak równowagi między produkcją wolnych rodników a zdolnością organizmu do detoksykacji – spożywanie alkoholu zaburza produkcję wolnych rodników i obniża poziom przeciwutleniaczy.
Alkohol a choroba wieńcowa
Jak wskazuje prof. dr hab. med. Barbara Cybulska, duże spożycie alkoholu, tzn. 30-40 g czystego etanolu dziennie, wiąże się ze zwiększonym ryzykiem choroby wieńcowej, podczas gdy mniejsze niż 30 g – z działaniem ochronnym przeciw tej chorobie, u obu płci. Umiarkowane spożycie alkoholu przynosi 30–40% redukcję ryzyka wystąpienia choroby niedokrwiennej serca. Czynnikiem ryzyka jest jednak cukrzyca i palenie papierosów. W przypadku osób, które wcześniej przebyły zawał serca, ryzyko zgonu wieńcowego jest uzależnione od ilości spożywanego wcześniej alkoholu.
Alkohol a udar mózgu
Około 80-85% wszystkich udarów, to udary niedokrwienne. Wykazano, że u osób pijących do 12 g czystego alkoholu dziennie zmniejsza się ryzyko ich wystąpienia o 20 proc. W pozostałych przypadkach (udary krwotoczne i podpajęczynówkowe) ryzyko wzrastało przy spożyciu powyżej 60 g na dzień.
Kardiomiopatia alkoholowa
Jest to postępująca choroba prowadząca do zaburzenia budowy i czynności serca. Jej konsekwencją jest osłabienie czynności skurczowej i niewydolność serca. W efekcie organizm otrzymuje zbyt mało utlenowanej krwi, co może prowadzić do zgonu. Alkohol dodatkowo może prowadzić do wystąpienia zmian w samej strukturze mięśnia sercowego, prowadząc np. do przerostu i zwłóknienia mięśnia, wystąpienia zatoru śródściennego, obrzęku, ognisk bliznowacenia i innych cech przewlekłego procesu zapalnego. Przyjmuje się, że zwiększone ryzyko kardiomiopatii występuje u osób pijących powyżej 90 g czystego alkoholu dziennie, przez okres co najmniej 5 lat.
Zaburzenia rytmu serca
Najczęściej pojawiającymi się problemami u osób nadmiernie spożywających alkohol są zaburzenia rytmu serca, w tym występujące powszechnie migotanie przedsionków oraz częstoskurcze komorowe. Mechanizm ich występowania wiąże się z jednej strony z zaburzeniami gospodarki wodnoelektrolitowej (odwodnienie, niedobór potasu i magnezu). Z drugiej zaś może powodować zmiany w strukturze mięśnia, czego sygnałem jest arytmia komorowa.
Profilaktyka i zapobieganie
Spożywanie alkoholu pozostaje głównym czynnikiem ryzyka globalnego obciążenia chorobami. Dodatkowymi czynnikami warunkującymi wpływ alkoholu na układ sercowo-naczyniowy są: płeć, pochodzenie etniczne, genetyka i czynniki społeczno-ekonomiczne. W związku z tym, że ryzyko może przewyższać korzyści, naukowcy podają, że: „niekorzystne efekty społeczne, biologiczne i psychologiczne picia alkoholu wydają się przewyższać potencjalne korzyści wynikające z jego wpływu na ryzyko rozwoju choroby wieńcowej, trudno jest sformułować zalecenia określające ilość alkoholu, której spożycie jest bezpieczne.” Co więcej, w „Wytycznych ESC dotyczących prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego w praktyce klinicznej w 2016 roku” eksperci wskazali, że „w niedawno opublikowanym badaniu z randomizacją mendlowską, obejmującym analizy z 59 badań epidemiologicznych, poddano w wątpliwość jakikolwiek korzystny efekt umiarkowanego spożycia alkoholu. Zasugerowano, że najniższe ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych występuje u abstynentów, a każda ilość alkoholu wiąże się z podwyższonymi ciśnieniem krwi (BP) i wskaźnikiem masy ciała (BMI).
Czytaj też: „Alkohol zabija co 10 sekund”
Źródła:
Barbara Cybulska, „Alkohol i choroby układu sercowo-naczyniowego” – https://ncez.pl/choroba-a-dieta/choroby-ukladu-krazenia/alkohol-i-choroby-ukladu-sercowo-naczyniowego
https://www.arcr.niaaa.nih.gov/arcr382/article03.htm
https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/viewFile/10278/8778