Najnowsza metaanaliza badań opublikowanych w latach 2000 – 2020 wykazała, że spożywanie alkoholu jest istotnie związane z ryzykowanymi zachowaniami seksualnymi nastolatków i młodych dorosłych.
Spożycie alkoholu wśród młodych
Alkohol jest bardzo szkodliwy dla osób w okresie dojrzewania – może wpływać na wydzielanie hormonów, strukturę mózgu, wywoływać zaburzenia cech płciowych i uszkadzać komórki mózgowe. Dane są niestety druzgocące – picie alkoholu we wczesnym wieku odpowiada za niemal 14 proc. zgonów w grupie wiekowej 20 – 39 lat.
Według statystyk Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) alkohol jest powszechną używką wśród młodzieży. 26,5 proc., czyli 155 mln, nastolatków w wieku 15-19 lat to osoby pijące. Najbardziej aktywny w tej kwestii jest obszar Europy (43,8 proc.), a następnie Ameryki Północnej i Południowej (łącznie 38,2 proc.). I tak jak w przypadku dorosłych pijących, tak i w kontekście młodszych zjawisko i jego skala związane są z szeregiem problemów społecznych, ekonomicznych i zdrowotnych.
„Rozumiejąc mechanizmy leżące u podstaw związku między spożywaniem alkoholu a ryzykownymi zachowaniami seksualnymi, możemy opracować skuteczniejsze strategie zapobiegania i interwencji w celu zmniejszenia negatywnych skutków zdrowotnych z nimi związanych. Aby zapobiegać negatywnym konsekwencjom spożywania alkoholu, programy profilaktyki picia alkoholu powinny być inicjowane od najmłodszych lat i wspierane przez domy, szkoły i społeczności” – piszą autorzy raportu z badania.
Ryzykowne trio
Omawiana metaanaliza obejmuje 50 niezależnych badań, w których wzięło udział 465 595 nastolatków i młodych dorosłych. Badacze jednoznacznie wskazują na istotny związek spożycia alkoholu z wczesną inicjacją seksualną, niekonsekwentnym stosowaniem prezerwatyw i współżyciem z wieloma partnerami seksualnymi.
Autorzy Hyang-Soon Cho i Youngran Yang w dokumencie wskazują, że spożywanie alkoholu w okresie dojrzewania jest jednym z czynników zwiększających prawdopodobieństwo ryzykownych zachowań seksualnych (RSB). Nastolatki, w szczególności nadużywające alkoholu, mają około dwa razy więcej partnerów seksualnych i są o 70 proc. bardziej narażone na choroby przenoszone drogą płciową niż nastolatki bez problemów z nadużywaniem substancji. W przeanalizowanych badaniach zanotowano również wzrost wczesnej inicjacji seksualnej wśród gimnazjalistów, którzy piją alkohol, przy czym najwyższy wzrost był 7,4-krotny w porównaniu do tych niepijących.
Pod „wczesną” inicjacją autorzy analizy mają na myśli dzieci przed ukończeniem 14. roku życia, jednak podkreślają, że w wielu krajach trend wieku inicjacji seksualnej wzrasta. Zjawisko wczesnego spożycia alkoholu i ryzykownych zachowań jest szczególnie widoczne w Stanach Zjednoczonych, gdzie minimalny wiek uprawniający do picia alkoholu wynosi 21 lat. Pomimo tego ograniczenia znaczna liczba uczniów szkół średnich przyznaje, że spożywa alkohol – w jednym badaniu było to 29 proc., w innym 43,4 proc. osób w wieku od 14. do 16. r. ż. spożywało alkohol i było 1,13 razy bardziej skłonnych do wczesnej inicjacji seksualnej.
Autorzy wskazują również, że spożywanie alkoholu w okresie dojrzewania prowadzi do innych ryzykownych zachowań, w tym sięgania po inne używki, takie jak papierosy czy narkotyki. Sugerują, że strategie państw powinny być tym bardziej nastawione na ograniczanie alkoholu wśród młodych poprzez np. konieczność okazania dowodu tożsamości przy zakupie.
Więcej alkoholu, mniejsze bezpieczeństwo
Kolejnym ryzykownym zachowaniem, na które zwrócili uwagę autorzy analizy, jest bardzo niski wskaźnik użycia prezerwatywy przez pijących młodych, co wiąże się z ryzykiem ciąży i chorób przenoszonych drogą płciową. Aż 57,1 proc. nastolatków, którzy zdecydowali się na seks pod wpływem alkoholu, jednocześnie zrezygnowało z zabezpieczenia. Wnioski analizy są zgodne z teorią alkoholowej krótkowzroczności, która zakłada, że spożywanie alkoholu może upośledzać przetwarzanie poznawcze i ograniczać koncentrację, co sprawia, że ludzie są mniej skłonni do rozważania potencjalnych konsekwencji, angażując się w ryzykowne zachowania.
Wnioski są też zgodne z teorią konfliktu hamowania, która sugeruje, że spożywanie alkoholu prowadzi do konfliktu pomiędzy pragnieniem jednostki a jej zahamowaniami, przez co podejmuje ona niewłaściwe lub ryzykowne decyzje. W kontekście seksu może to prowadzić do konsekwentnego niestosowania prezerwatyw pomimo świadomości i wiedzy o zagrożeniach. A wskaźnik używania prezerwatyw podczas stosunku płciowego jest już i tak niski. Wynosi 57,9 proc., a spada do 51,2 proc., gdy w grę wchodzi alkohol. Mniej chętni do stosowania zabezpieczenia są mężczyźni; jednocześnie model przewidywania behawioralnego sugeruje, że nastolatki mogą mieć trudności z proszeniem swoich partnerów o używanie prezerwatyw ze względu na presję, braki asertywności, brak poczucia własnej skuteczności i niewystarczające umiejętności kontroli.
“Nastolatki, które spożywają alkohol, mogą częściej przedkładać swoje bezpośrednie pragnienia nad długoterminowe zdrowie i dobre samopoczucie, co prowadzi do braku konsekwentnego używania prezerwatyw podczas aktywności seksualnej. Mając świadomość związku między spożywaniem alkoholu a niekonsekwentnym używaniem prezerwatyw, możemy opracować bardziej ukierunkowane strategie zapobiegania i interwencji, aby zmniejszyć lukę między pragnieniami a konfliktem” – wskazują autorzy analizy.
Wielu partnerów
Kolejny wniosek Hyang-Soon Cho i Youngran Yang dotyczy liczby partnerów. Zebrane dane pokazują, że spożywanie alkoholu przez nastolatków zwiększa o 3,4 razy prawdopodobieństwo posiadania więcej niż trzech partnerów seksualnych. W porównaniu z dziewczętami chłopcy mają 2,9-krotny wzrost prawdopodobieństwa posiadania wielu partnerów seksualnych. Co więcej, liczba partnerów seksualnych wzrosła 2,41 razy u osób obecnie pijących duże ilości alkoholu w porównaniu do osób pijących niewiele. Picie alkoholu w okresie dojrzewania zwiększa również ryzyko pojawienia się uczucia, że nastolatek „żałuje odbycia stosunku płciowego”, a jeżeli będzie on nadal nadużywać alkoholu po okresie dojrzewania, te zachowania seksualne prawdopodobnie będą kontynuowane w wieku dorosłym.
“Wiek inicjacji alkoholowej wpływa na liczbę partnerów seksualnych. Badanie wykazało, że kobiety i mężczyźni, którzy zaczęli pić alkohol w wieku 15 lat, mieli większe prawdopodobieństwo posiadania wielu partnerów seksualnych niż ci, którzy zaczęli pić w późniejszym wieku” – wskazują autorzy.
I podkreślają, że związek między piciem alkoholu przez młodych i ich życiem seksualnym jest bardzo wyraźny, dlatego konieczna jest profilaktyka, rzetelna edukacja seksualna w szkołach, świetlicach i instytucjach, monitorowanie spożycia, prowadzenie warsztatów z asertywności i komunikacji, podwyższenie kryteriów wiekowych przy zakupie substancji, a także ułatwienie dostępu do prezerwatyw.
“Niezbędne są interwencje prewencyjne na poziomie szkoły i społeczności […] Rodzice i opiekunowie mogą dawać wskazówki i wsparcie, aby pomóc swoim dzieciom w dokonywaniu zdrowych wyborów i unikaniu ryzykownych zachowań. Pracownicy służby zdrowia mogą odgrywać ważną rolę w zapobieganiu spożywaniu alkoholu przez młodzież i młodych dorosłych poprzez badania przesiewowe pod kątem spożycia alkoholu, zapewnianie edukacji na temat szkodliwych skutków alkoholu oraz kierowanie nastolatków i młodych dorosłych do odpowiednich miejsc w zakresie profilaktyki i leczenia” – piszą autorzy.
Źródło:
