Skip to main content
dzieci z FASD
21 czerwca 2021

dzieci z FASDW Polsce, według nieoficjalnych danych, dzieci z FASD stanowią większą grupę z niepełnosprawnością niż dzieci z innymi wadami wrodzonymi i autyzmem. Ze względu na brak systemu umożliwiającego rzetelną diagnozę, nie ma możliwości udzielenia zarówno im, jak i ich rodzinom, wsparcia.

Jak wskazują badacze problemu, w grupie dzieci z FASD są dzieci upośledzone oraz te, które mieszczą się w normie intelektualnej. Niektóre z nich mają duże deficyty funkcjonalne, a inne niewielkie. Zależy to od uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego.

Problemy edukacyjne dzieci z FASD

To, jak funkcjonują na co dzień dzieci z FASD, zależy nie tylko od ich kondycji zdrowotnej, ale również od środowiska, w jakim żyją i stawianych im wymagań. W związku z tym, że w szkole wymaga się od dziecka nie tylko przyswajania informacji, ale także dokonywania operacji myślowych i wyciągania wniosków, dzieciom z FASD – ze względu na ich specyficzne uszkodzenia w układzie nerwowym, w tym zaburzenia w procesach biochemicznych mózgu – może być trudniej. Niewątpliwie mogą napotykać w procesie edukacji na różne trudności, między innymi:

  • z przyswajaniem symboli, takich jak litery czy cyfry,
  • z przyswojeniem prostych zasad, np. kiedy pisać dużą literą, a kiedy nie, kiedy postawić przecinek, kropkę, itd.
  • z rozumieniem zegara oraz upływu czasu,
  • ze zrozumieniem wartości pieniędzy,
  • z przetwarzaniem dźwięków,
  • z rozpoznawaniem, co jest główną ideą w obrębie przyswajanego materiału,
  • z wyciąganiem wniosków,
  • w zakresie tworzenia skojarzeń,
  • z planowaniem i przewidywaniem,
  • z rozpoczynaniem zadań, ale także kłopoty z zakończeniem niektórych aktywności,
  • z postępowaniem zgodnie z instrukcją, przepisem, nawet prostym, np. na jakąś potrawę,
  • ze zorganizowaniem myśli,
  • z rozpoznawaniem istotnych dla zadania szczegółów, łączenie ich w całość,
  • z graficznym przedstawieniem swojego zdania – zapisanie wypowiedzi, rozpoczęcie pisania,
  • z organizowaniem myśli w konkretne, następujące po sobie wypowiedzi,
  • z rozumieniem języka figuratywnego, w tym humoru,
  • z rozumieniem języka niewerbalnego – melodii, akcentu, ironii, pytań przedstawionych niewerbalnie,
  • w zakresie rozumienia niektórych słów, w tym pojęć naukowych,
  • z pamięcią (zapominanie wcześniej przyswojonych informacji),
  • osiągnięciem pewnego pułapu w przyswajaniu wiedzy i niemożność pokonania tego ograniczenia – brak postępów w nauczaniu.

Jak wskazano w opracowaniu PARPA*, wielu rodziców dzieci z FASD narzeka, że kiedy te są nastolatkami, nie wykonują one tak prostych codziennych czynności, jak ubieranie się czy mycie rąk przed posiłkiem. Przy niektórych uszkodzeniach mózgu dziecko z FASD może mieć kłopoty właśnie z wykonaniem działania opartego na procedurze. Dzieci, które nie były uczone rutyny w tym względzie, nie miały pomocy obrazkowych, mogą w okresie bycia nastolatkami przejawiać tego typu trudności. (…) Tego typu deficyty mogą też towarzyszyć dziecku podczas procesu edukacji w szkole czy w domu. Niekończenie zadań, gubienie się podczas wykonywania zadania na lekcji, nieadekwatne zachowania, np. zgłaszanie się na lekcji biologii i udzielanie odpowiedzi na pytanie zadane dwie godziny wcześniej na języku polskim.

Pomoc w szkole

Zrozumienie charakteru trudności, z jakimi mierzy się uczeń, pozwala kompensować niektóre braki. Niezwykle ważne jest uczenie oparte nie tylko na abstrakcyjnym myśleniu oraz wyobrażeniach. Dzieci z FAS potrzebują konkretnych wytycznych. Warto więc wspierać je poprzez pokazanie znaczenia niektórych pojęć poprzez realny kontekst, uczestnictwo w aktywnych formach edukacji w grupie, przełożenie wiedzy teoretycznej na zastosowanie praktyczne, dobrą analizę instrukcji, czy wszystko w niej jest jasne, a także dobieranie adekwatnych do deficytu dziecka pomocy, narzędzi czy materiałów. Ogromne znaczenie ma także większe niż rówieśników przygotowanie do pracy z użyciem np. mikroskopu czy komputera i zachęcanie do korzystania z tych narzędzi pod okiem nauczyciela.

Jak pomóc dziecku z FASD w nauce:

  1. Formułując konkretne i proste polecenia, najlepiej krótkimi zdaniami, zawierając jasny opis polecenia i spodziewanego wyniku działania. Jasny przekaz jest niezwykle ważny.
  2. Zachować stałość i rutynę. Większość dzieci z FASD ma zaburzone poczucie rytmu dnia, słabe poczucie upływającego czasu, dlatego rytm będzie im pomagał. Ważne jest więc wypracowanie i kontynuowanie codziennych, rutynowych działań, obejmujących porządek dnia, posiłki, naukę, obowiązki domowe i wreszcie zainteresowania.
  3. Powtarzanie i podpowiadanie dziecku instrukcji lub poleceń, np. wstań, byłeś w łazience, umyj ręce.
  4. Ustalenie obowiązujących norm i zasad w taki sposób, by były czytelne dla dziecka. Powinny więc być oparte na dość dużej szczegółowości.
  5. Nadzór. Dzieci z FASD często podejmują aktywności, nie licząc się ze skutkami, czasami nie potrafią właściwie ocenić niebezpieczeństwa wynikającego z realizowanych działań. Dlatego w wykonywaniu takich zadań potrzebują nadzoru, czasami nieadekwatnego w stosunku do wieku metrykalnego. Czasami też jest potrzebna kontrola, aby sprawdzić jak dziecko zrozumiało polecenie.

Należy również mieć na uwadze, że dzieci z FASD często mają świadomość tego, że różnią się od rówieśników. A to poczucie inności wiąże się ze stresem i powoduje frustrację. Zwłaszcza, że nie zawsze wiedzą, dlaczego są „inne”. Stąd tak ważna jest akceptacja.

Funkcjonowanie społeczne dzieci z FASD

Dzieci z FASD mają kłopoty ze zrozumieniem, co się dzieje w życiu społecznym i jak należy się zachować. Mają problemy z empatią, przewidywaniem konsekwencji, refleksyjnością. Badania kliniczne potwierdzają, że mają trudności z wyciąganiem wniosków dotyczących przekonań ludzi w konkretnych sytuacjach. To bardzo często konsekwencja niezrozumienia komunikatów – zarówno werbalnych, jak i niewerbalnych.

O dzieciach z FASD mówi się, że są o połowę młodsze od rówieśników w rozwoju społecznym, choć mogą sprawiać wrażenie dobrze działających w relacjach z innymi. Zwykle ładnie mówią, nie mają nadmiernego dystansu i zahamowania w stosunku do obcych. Podkreśla się jednak, że taka pewność siebie jest myląca, a trudności emocjonalno-społeczne z jakimi się mierzą, są przykryte kwiecistością mowy. Brak dystansu może być efektem uszkodzeń w płatach czołowych.

Co więcej, dzieci z FASD wymagają pomocy w nawiązywaniu relacji z rówieśnikami. Nie zawsze radzą sobie z konstruktywnym rozwiązywaniem konfliktów. Nie zawsze widzą zależność pomiędzy swoim zachowaniem a zachowaniem innych osób. Natomiast, jeśli tylko mają możliwość, chętnie angażują się w działania na rzecz innych. Pomoc, jaka jest im potrzebna, to dokładne określenie czynności, jakie mają wykonać.

Źródło:

* „Jak wspomagać dziecku z FASD w edukacji”, red. Prof. dr hab. Aneta Rita Borkowska, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, ISBN 978-83-65956-16-3, Warszawa 2018

Fot. Annie Spratt, Unsplash.com

Zostaw swój komentarz:

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Mogą Cię zainteresować:

Dłoń odmawia alkoholu

Czy istnieje bezpieczne picie?

Oś jelito-wątroba-mózg i zaburzenia związane z alkoholem

Jak sen wpływa na spożywanie alkoholu przez młodzież i młodych dorosłych?

Picie alkoholu a ryzyko samobójstwa: analiza zależności z uwzględnieniem płci

The owner of this website has made a commitment to accessibility and inclusion, please report any problems that you encounter using the contact form on this website. This site uses the WP ADA Compliance Check plugin to enhance accessibility.