Spożywanie alkoholu podczas ciąży może powodować poronienie, wewnątrzmaciczne obumarcie płodu lub przyczyniać się do wad wrodzonych i zaburzeń rozwojowych u narodzonego dziecka. Mimo że wiedza na ten temat jest powszechniejsza, to nadal wiele kobiet lekceważy zalecenia, co pokazują dane zgromadzone przez amerykańskich naukowców. Z jakimi trudnościami borykają się dzieci z FAS?
Picie w czasie ciąży jest bardzo ryzykowne
Według danych zebranych przez amerykańskich naukowców w latach 2015-2017, aż 15 proc. kobiet w wieku 18-44 lata spożywało alkohol w okresie prenatalnym, a prawie 4 proc. ciężarnych upiło się w ciągu ostatnich 30 dni poprzedzających badanie. Kobiety niezamężne częściej niż zamężne piły alkohol i upijały się podczas ciąży.
Po co ryzykować?
Naukowcy nie zalecają spożywania żadnych ilości alkoholu w trakcie ciąży, tym bardziej, że nadal nie wiadomo, jaka jest zależność pomiędzy ilością spożytego alkoholu w okresie prenatalnym a stopniem uszkodzeń spowodowanych wystawianiem płodu na działanie alkoholu. Niemowlę urodzone przez matkę pijącą alkohol w czasie ciąży może urodzić się zdrowe, ale równie dobrze może zostać dotknięte wadami, których mogłoby uniknąć, gdyby matka zachowała abstynencję.
Zespół FAS a trudności dzieci
Dzieci matek spożywających alkohol podczas ciąży mogą mieć problemy z sercem, nerkami, kośćmi lub słuchem. Oprócz tego, mogą mierzyć się z zaburzeniami neurorozwojowymi, takimi jak niepełnosprawność intelektualna czy trudności z uczeniem się. U niektórych z nich zauważa się spektrum płodowych zaburzeń alkoholowych (FASD), który jest nieuleczalnym, niegenetycznym zespołem chorobowym, obejmujących szeroki wachlarz skutków – od łagodnych po ciężkie.
FASD charakteryzują: uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, zaburzenia neurologiczne, opóźnienie rozwoju fizycznego i psychicznego, zaburzenia zachowania, niedorozwój umysłowy, nadpobudliwość psychoruchowa, a także wady rozwojowe (m.in.: serca i stawów). Amerykańscy badacze podkreślają, że deficyty wywołane przez FASD nie znikają – mają wpływ na rozwój intelektualny oraz społeczny na przestrzeni całego życia. Wczesna interwencja może wszakże poprawić rozwój i funkcjonowanie dziecka, a w przyszłości osoby dorosłej, ale nadal jest to życie naznaczone specyficznymi trudnościami. Ciążowa abstynencja pozwala uniknąć w 100% zaburzeń związanych z FASD.
Abstynencja to najlepszy wybór
W badaniu kohortowym przeprowadzonym w 2018 roku w USA odnotowano zmiany w obrębie twarzoczaszki u dzieci eksponowanych w okresie prenatalnym na działanie alkoholu. Zmiany te występowały niezależnie od poziomu spożycia alkoholu w czasie ciąży, ale nie jest jeszcze znane kliniczne znaczenie tych zmian. Czynniki, które mogą na to wpływać obejmują wzorce picia matki, uwarunkowania genetyczne matki i płodu, a także czynniki społeczno-ekonomiczne.
Profilaktyka jest niezbędna
Prenatalna ekspozycja na alkohol, tytoń i marihuanę staje się coraz powszechniejsza, a wiadomo, że wymienione substancje mogą mieć niekorzystny wpływ na rozwijający się płód. Jednocześnie kobiety będące w ciąży mogą niechętnie ujawniać informacje na temat ich stosowania. Zdarza się też, że nie są świadome potencjalnych szkód. Dlatego naukowcy proponują różne działania profilaktyczne i interwencyjne. Dlatego w USA zaleca się badania przesiewowe i porady psychologiczne w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej dla wszystkich dorosłych powyżej 18. roku życia, w tym kobiet w ciąży, w celu ograniczenia spożywania alkoholu. Innym pomysłem jest przeprowadzanie badania przesiewowego wszystkim kobietom zgłaszającym się do opieki położniczo-ginekologicznej. Lekarze i położne powinni też informować kobiety w ciąży o potencjalnym niebezpieczeństwie i zalecać unikanie alkoholu.
Źródła:
https://www.arcr.niaaa.nih.gov/arcr402/article06.htm
https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/68/wr/mm6816a1.htm?s_cid=mm6816a1_w
