Wiele badań wskazuje na związek między uzależnieniem od środków psychoaktywnych a samooceną. Wyniki uzyskane w kilku badaniach zakończyły się wnioskami, że poprawa samooceny zmniejsza prawdopodobieństwo popadnięcia w uzależnienie.
Uzależnienie od substancji psychoaktywnych jest opisywane jak zaburzenie chroniczne i nawracające, które objawia się przymusem używania substancji pomimo pojawiających się negatywnych skutków. Początkowo skutki przyjmowania substancji są dla danej osoby subiektywnie pozytywne i ma ona poczucie kontrolowania używania. Z czasem jednak to substancje przejmują nad nią kontrolę i siega po nie, by czuć się w miarę normalnie.
Uzależnienie oddziałuje na mózg – zarówno na jego funkcjonowanie, jak i struktury. Zmiany, które w nim następują, mogą mieć charakter długofalowy i mogą prowadzić do szkodliwych zachowań użytkowników tych substancji. Dotyczą obszarów odpowiedzialnych za krytyczne myślenie, podejmowanie decyzji, uczenie się i pamięć oraz kontrolę zachowania. Ponadto znaczące zmiany następują również w układzie nagrody, wskutek których mózg osoby uzależnionej słabiej reaguje na przyjemne bodźce. Skutki odurzania się utrzymują się dłużej niż czynny nałóg.
Zdrowienie jest procesem rozwijania pozytywnego i znaczącego obrazu siebie i własnego życia. Leczenie obejmuje wiele obszarów funkcjonowania i jest trudnym doświadczeniem. Poza zaprzestaniem używania odnosi się ono do utrzymywania trzeźwego stylu życia, osiągania produktywnego funkcjonowania w obszarze rodzinnym, zawodowym i społecznym. Ze względu na swoją złożoność leczenie to jest długoterminową formą pomocy.
Samoocena rozumiana jest jako postawa jednostki wobec samej siebie i jest istotnym wyznacznikiem poczucia dobrostanu psychicznego. Ma ona dwa współzależne aspekty: poczucie własnej skuteczności oraz wartości, czyli poczucie, że posiada się wystarczające umiejętności, by poradzić sobie z życiem oraz poczucie, że zasługuje się na szczęście, osiągnięcia i miłość. Zdaniem wielu psychologów i badaczy zaburzenia w samoocenie są podłożem wielu problemów natury psychologicznej. Osobom z niską samooceną częściej towarzyszy depresja, wrogość i złość, poczucie wstydu i winy w porównaniu do osób, które mają wysoką samoocenę.
Wiele z przeprowadzanych badań wykazało związek między uzależnieniem od środków psychoaktywnych a samooceną. Wynika z nich, że używanie wysokich dawek substancji psychoaktywnych może prowadzić do obniżenia samooceny. Inne badanie wskazało, że osoby z historią uzależnienia, dokonywania kradzieży czy prostytucji maja niższą samoocenę niż osoby, które takich doświadczeń nie posiadają. Analiza wyników uzyskanych w kilku badaniach zakończyła się wnioskami, iż zwiększenie samooceny zmniejsza prawdopodobieństwo popadnięcia w uzależnienie.
Badanie opisywane w artykule wykazało wzrost samooceny u osób uzależnionych pozostających w procesie terapeutycznym. Ponadto zwrócono w nim uwagę na istotność koncentracji na podnoszeniu samooceny wśród pacjentów. Sugerowano również, że prawdopodobnie będzie miało to pozytywny wpływ na pozostawanie w programach terpaeutycznych oraz trwanie w trzeźwości.
Źródło:
Kostandy H. W., Substance Use Disorder and Self Esteem: Self Esteem in Substance Use Disorder Clients in Recovery, Texila International Journal of Public Health.
