Według Światowej Organizacji Zdrowia uzależnienie od alkoholu dotyka około 140 mln ludzi na świecie, z roczną liczbą 3 mln zgonów z tego powodu. Problem uzależnień i nadużywania substancji psychoaktywnych jest szczególnie wyraźny wśród więźniów. Fakt ten wykorzystano do sprawdzenia, w jaki sposób postępuje terapia uzależnienia u osób, które podjęły decyzję o leczeniu samodzielnie, a jak u osadzonych, którzy zostali przymuszeni do leczenia przez sąd. Debata nad skutecznością przymusowego leczenia prowadzi do wniosku, że kluczowym czynnikiem nie jest pierwotna motywacja, lecz zasoby wewnętrzne pacjenta, takie jak samoocena i poczucie własnej skuteczności.
W jednostkach penitencjarnych dostęp do alkoholu jest ograniczony, co czasem prowadzi do niezamierzonej abstynencji. Istnieje dobrze udokumentowany związek między spożyciem alkoholu a przestępczością, co skłoniło do opracowania procedur i środków przymuszających osoby z problemem uzależnienia do podjęcia leczenia, a to z kolei pozwoliło wyciągnąć wnioski na temat ogólnej skuteczności leczenia przymusowego.
Przymusowe leczenie często jest wynikiem ultimatum rodziny lub nakazu sądowego. Pomimo swojej atrakcyjności pod względem potencjalnych korzyści, przymusowe leczenie budzi kontrowersje i wymaga uwagi z punktu widzenia kwestii klinicznych, etycznych i motywacyjnych. Istnieje debata nad skutecznością przymusowego leczenia w procesie resocjalizacji więźniów z uzależnieniem od substancji psychoaktywnych.
Czy zmuszenie pacjenta do podjęcia leczenia może być skuteczne? Co wpływa na efekty terapii?
Zasoby wewnętrzne a motywacja do leczenia uzależnienia od alkoholu
Samoocena
Samoocena odgrywa istotną rolę w procesie leczenia uzależnień. Osoby z wysoką samooceną są bardziej skłonne do podjęcia decyzji o zmianie i utrzymania abstynencji. Wyniki badań wykazały, że na początku i na końcu leczenia nie było istotnych różnic w poziomie samooceny między grupą osób leczących się dobrowolnie a grupą kierowaną na leczenie przymusowe. Niemniej jednak wysoka samoocena była pozytywnie związana z motywacją do zmiany zachowań i utrzymania abstynencji u osób z obu grup.
Poczucie własnej skuteczności
Podobnie jak samoocena, poczucie własnej skuteczności jest kluczowe dla sukcesu terapii uzależnień. Badania sugerują, że osoby o wysokim poczuciu własnej skuteczności częściej podejmują i utrzymują zmiany w swoim życiu, w tym abstynencję od alkoholu. Wyniki analizy nie wykazały istotnych różnic w poczuciu własnej skuteczności między badanymi grupami na początku i na końcu leczenia. Niemniej wysokie poczucie własnej skuteczności było pozytywnie skorelowane z motywacją do leczenia i utrzymania abstynencji w obu grupach.
Motywacja (bilans decyzyjny)
Równowaga decyzyjna to motywacja do zmiany zachowania, która zmienia się w procesie leczenia. Jak się okazuje, na początku leczenia osoby kierowane na terapię obowiązkową miały niższe przekonania o negatywnych skutkach picia alkoholu niż osoby leczące się dobrowolnie. Jednakże w trakcie terapii obie grupy wykazywały zmniejszenie przekonań o korzyściach płynących z picia alkoholu, co wskazuje na zmianę w ich motywacji i gotowości do zmiany zachowania.
Chociaż leczenie obowiązkowe jest poniekąd zmuszeniem pacjenta do pracy nad uzależnieniem, nie wykazano istotnych różnic w zasobach zewnętrznych między osobami leczącymi się dobrowolnie a skierowanymi na leczenie przez sąd. Kluczowe jest więc wspieranie tych zasobów u wszystkich pacjentów w trakcie terapii, aby zwiększyć ich motywację i skuteczność leczenia. Zderzenie z systemem terapeutycznym i jego metodami wpływa na każdego bez względu na pierwotną motywację do leczenia, a tu zasoby pacjenta okazują się kluczowe.
Źródło:
